برای کلنل وزیری و همۀ درس‌خوانده‌ها و متجددان هم‌عصر او هیچ تردیدی وجود نداشت که همان طور که کارخانۀ برق و اتوموبیل و بیمارستان به سبک اروپایی برای کشور ضروری است، فرا گرفتن فن و دانش موسیقی اروپایی و فرهنگ مدرن نیز حیاتی است. برای وزیری و شاگردانش راه کاملاً روشن و مشخص بود: تطبیق موسیقی ایرانی با سازها و دانش موسیقایی غربی.
کلنل وزیری که مشروطه‌خواه شش‌دانگ بود، مثل همۀ روشنفکران زمانۀ خود، معتقد بود که در ایران با وجود "اکثریت هنگفت جاهل، اقلیت معدود روشنفکر" وظیفه‌ای فرهنگی و آموزشی و اخلاقی برعهده دارد. او عمیقاً اعتقاد داشت که خود در عرصۀ موسیقی ایران رسالتی دارد که باید به انجام برساند.
مسلماً یکی از کارهای بزرگ و بسیار تأثیرگذار وزیری، رواج دادن نت‌نویسی غربی و نوشتن ردیف موسیقی استادان سنتی بود.
معروف است که وزیری نزد استاد بزرگ تار، میرزا عبدالله رفت و از او تقاضا کرد که محفوظات وی را به خط نت اروپایی بنویسد. بقیۀ ماجرا را روح‌الله خالقی از قول وزیری چنین نقل می‌کند:
«به اتفاق ابراهیم خان به منزل میرزا عبدالله رفتیم و خدمت استاد رسیده، نشستیم. من منظور خود را بیان کردم و یکی از دوستان استاد که پیرمردی بود بسیار تعجب کرد که مگر چنین چیزی ممکن است؟ میرزا عبدالله با کمال رأفت و مهربانی که اخلاق جبلی او بود بسیار خوشنود شد ولی تردید داشت که شاید این کار عملی نباشد. من گفتم امتحان بفرمایید. استاد گفت بسیار خوب. تار را برداشت و شور بالا دسته را آغاز کرد. جمله به جمله می‌نواخت و من می‌نوشتم تا در حدود یک صفحه نوشته شد. من از میرزا خواهش کردم اگر اجازه بفرمایند این کار را مرتبآ هفته‌ای دو روز ادامه دهیم. گفت بسیار خوب است اما حالا معلوم نیست این که شما نوشته‌اید همان باشد که من زده‌ام. من تار را برداشتم و نوشته‌های خود را عیناً نواختم... میرزا عبدالله و بیان الممالک که در جلسه حضور داشت پسندیدند و بسیار تحسین کردند و قرار شد دنبالۀ این کار گرفته شود. ضمناً میرزا عبدالله از من پرسید که منظور شما از نوشتن ردیف چیست؟ گفتم مقصود اینست که آثار شما باقی بماند و اگر موجباتش فراهم شد بنام خود شما به چاپ برسد و همه استفاده کنند. میرزا عبدالله چون مرد نیک فطرت بی حسادتی بود کاملاً قبول کرد... درصورتی که می‌دانستم استادان دیگر این اخلاق و رویه را نداشتند... به هر حال این کار در حدود یک سال و نیم طول کشید و من تمام ردیف هفت دستگاه میرزا عبدالله را به این ترتیب نوشتم». (از کتاب سرگذشت موسیقی ایران – جلد دوم)
حداقل یک نکته در این شهادت تاریخی پرارزش بسیار پرمعنا است: میرزا عبدالله مطلقاً متوجه نیست که کار وزیری به چه درد می‌خورد. او در دنیای سنتی خود باقی مانده بود و آموزش و انتقال هنرش را جز از طریق شفاهی تصور نمی‌کرد. اما وزیری که آشنا با "افکار جدیده" بود و دنیا و هنرش را به شیوۀ اروپایی می‌نگریست، در خیال "حفظ آثار" و پایه‌گذاری حافظۀ مکتوب برای موسیقی ایرانی بود.
(بخش‌هایی از گفتار کلنل وزیری را در فایل صوتی برنامه بشنوید)
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید