هفته گذشته، سال نو آموزشی در فرانسه آغاز شد و نزدیک به ١٢ میلیون دانش آموز راهی مدارس شدند. یکی از تازه گی های این سال بازگذشت درسی بنام "آموزش اخلاقی و مدنی" در برنامه آموزشی دانش آموزان است که بر حسب نظام آموزشی جدید، از دوره کودکستان تا آخر دبیرستان یا لیسه را شامل می گردد. بدستور وزارت آموزش و پرورش فرانسه، تدریس آموزش اخلاقی و مدنی در طول سال جمعا سه صد ساعت را در بر می گیرد و هدف اساسی آن، آموزش فردی و شهروندی به دانش آموزان است.باید گفت آموزش درس اخلاق در سالهای ١٨٨١ و ١٨٨٢ توسط ژوول فه ری، پدر نظام آموزشی در فرانسه ، وارد نظامنامه رسمی آموزشی در این کشور گردید اما بعدتر در سال ١٩٦٨ از این نظامنامه حذف شد.درباره بازگشت درس اخلاق در مدارس فرانسه، رادیوی بین المللی فرانسه گفتگویی با اریک پریرا، استاد دانشگاه "لورن" انجام داده است.
اریک پریرا، آیا آموزش اخلاق در مدرسه اقدام مناسبی است ؟
من فکر می کنم این یک ابتکار خوب و بازگشت بزرگ به مساله اخلاق است. من فکر می کنم دو مساله در اینجا اهمیت دارد که اولی تاکید بر نقش مدرسه در چارچوب جمهوریت است، زیرا آموزش اخلاق، بخشی از برنامه آموزشی در گذشته بود. مساله دوم اینکه وزرای قبلی آموزش و پرورش، وینسان په یون و لوک شاتل در این باره اظهاراتی داشتند، و لوک شاتل در سال ٢٠١١ پیشنهاد کرده بود که اخلاق در مدارس ابتدایی تدریس شود. فکر می کنم این اندیشه وجود دارد که جوامع امروز باید بدانند که نمیتوانند صرفا بر حقوق استوار باشند و در پهلوی آن به ادب، اخلاق و نزاکت نیز نیاز دارند. این دو مساله خیلی اهمیت دارد و فکر می کنم اقدام خوبی است که اخلاق دوباره به مدرسه برگردد.
بعضی از آموزگاران شکوه داشتند که این بازگشت قبل از وقت انجام شده و آنان آماده نیستند. شماری از آنان پیشنهاد کرده اند که این آموزش یک سال به عقب انداخته شود. شما هم با این ها موافقید؟
این مساله کمی ظرافت دارد و می بینید که برخورد دو زمان سیاست و زمان آموزشی را بازتاب میدهد. از یکطرف ایجاب می کرد که بعد از حوادث تروریستی ماه ژانویه ٢٠١٥ ، باید از لحاظ سیاسی اقدامی صورت می گرفت، اگرچه به صراحت باید گفت مدرسه در این حوادث هیچگونه مسئولیتی نداشت. پدران ومادران، رسانه ها، مسئولان سیاسی، نهادها و بلاخره همه جامعه مسئولیت مشترک داشتند و گناه را تنها به گردن مدرسه انداختن کمی مبالغه آمیز به نظر میرسد.
دوباره تکرار کنم که از یک طرف زمان سیاست ایجاب می کند که باید با سرعت عمل کرد و از سوی دیگر زمان آموزشی و انتقال آن میخواهد که برنامه های آموزشی را باید بخوبی تنظیم کرد، روشهای آموزشی واضح را بکار گرفت، مواد آموزشی برای آموزگاران را آماده کرد و آموزگاران را نیز آموزش داد. این ها همه با هم در تقابل قرار گرفته اند اما من فکر می کنم کمی هم باید از فشار کار گرفت.
حدود سه صد ساعت درسی در سال یعنی بطور متوسط یک ساعت برای هر دوره، برای آموزش اخلاق پیش بینی شده. آیا این حجم ساعات به ضرر درس ای دیگر است یا اینکه آموزش اخلاق جای آموزش مدنی را می گیرد ؟
این نه به ضرر دروس دیگر است و نه هم جای آموزش مدنی را می گیرد. وقتی در سالهای ٦٠ و ۷٠ آموزش اخلاق کنار گذاشته شد تنها آموزش مدنی باقی ماند که بیشتر معطوف بود به مسایل عمومی. این مساله در چهل سال گذشته ادامه داشت و اکنون آموزش اخلاق در حال بازگشت است که جای درس مدنی را نمی گیرد بلکه تکمیل کننده آن است.
آیا کتابهای آموزشی برای درس اخلاق وجود دارد و منتشر شده ؟
من فکر می کنم مواد آموزشی که وزارت آموزش و پرورش درنظر گرفته- البته من در وزارت کار نمی کنم- یا بخشی از این مواد درسی، آماده شده.
میتوانید توضیح بدهدید که بگونه مثال، چگونه میتوان اخلاق را به بچه ها در دوره ابتدایی آموزش داد ؟
به نظرم می رسد که مواد درسی لازم در این آموزش باید با نوآوری همراه باشد. مثلا نمایشهای تئاتری که در چارچوب آن دانش آموزان روی تضاد های دوگانه اخلاقی در موقعیت های واقعی و یا تخیلی کار کنند و تعقل را بیاموزند و یا هم گفتگوهای با اهداف فلسفی. این ها روشهای آموزشی هستند که میتوان از آنها کار گرفت.
گفته میشود از سال سوم ابتدایی باید از دانش آموزان امتحان بگیرند. شما موافقید ؟
من فکر می کنم که باید دانش آموزان را ارزیابی کرد. این بحث کمی ظرافت دارد زیرا اگر امتحان گرفته نشود، شاید دانش آموزان درس را جدی نگیرند. گذشته از آن در ارزیابی اخلاقی دو چیز مهم وجود دارد. اول اینکه در مورد اخلاق یک فرد، تنها با استناد به عمل او میتوان قضاوت کرد. شاید بتوان گفتار یک فرد را مورد توجه قرار داد اما قبل از همه، ما باید عمل و تعهد این فرد را ملاک قرار بدهیم. اخلاق یعنی عمل و این عمل، سفارشی نیست بلکه درشرایط خاصی، بگونه غیرمنتظره انجام می گیرد. مشکل دوم این است که فرد، با اخلاق زاده نمیشود بلکه بگونه تدریجی، به یک فرد اخلاقی بدل می شود. به همین دلیل، ارزیابی یا امتحان اخلاق کار خیلی دشواری است.
آیا فکر می کنید پدران و مادران باید در آموزش اخلاق سهمی داشته باشند ؟
بدون شک. من فکر می کنم آنها نظر خیلی مثبتی نسبت به بازگشت اخلاق در مدرسه دارند اما این از مسئولیت آنها نمی کاهد و من فکر می کنم آنچه که در مدرسه انجام می شود در واقع دعوتی است از پدران ومادران که اولین تربیت دهندگان هستند. مدرسه به تنهایی نمیتواند برنامه زندگی جمعی را بدوش بگیرد، با هم زندگی کردن و ساختن یک جامعه، وظیفه مدرسه به تنهایی نیست.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید