"خرس کریستال" 60 امین فستیوال فیلم برلن برای "ازباد بپرسید" از ایران

در حالیکه هیأت داوران شصتمین جشنواره فیلم برلین خود را آماده اعلام جوایز خرس طلائی وخرس نقره ای برای بهترین فیلم، جایزه ژوری، بهترین کارگردان، بهترین هنرپیشه زن ومرد و رده های دیگر در بخش اصلی مسابقه ای می کند، خبر رسید که فیلم "از باد بپرسید" ساخته بتین قبادی، کارگردان جوان ایرانی و برادر بهمن قبادی، جایزه "خرس کریستال" بهترین فیلم کوتاه بخش "نسل 14 سال به بالا" را از آن خود کرده است.

برنامه 20 فوریه هیأت داوران برای توجیه این گزینش خود گفتند : " این فیلم زبان آنها را بند آورده است چرا که با کلامی اندک و تنها با تصویر سختی و عمق موضوع خود را نشان داده است. این فیلم درها را به روی فرهنگی می گشاید که در آن چیزهای باور نکردنی در زندگی روز مره رخ می دهند. ما برای این کار هنرمندانه که هم جزئیات و هم کل آن بسیار متقاعد کننده بود، از کارگردان سپاسگزاریم".

بتین قبادی در آغاز مصاحبه از چگونگی ساخت فیلمی سخن گفت که در واقع شخصیت های اصلی اش را روسری وباد تشکیل می دهند.

03:41

Batin GHOBADI

بتین قبادی هم با ربودن جایزه "خرس کریستال" فستیوال برلن به جمع دیگر سینماگران ایرانی ای می پیوندد که فستیوالها راهشان را برای رسیدن به شهرت بین المللی هموار کردند.
نا گفته نماند که سینمای ایران گر چه همواره جای خوبی در فستیوال برلن داشته اما هیچگاه خرس طلائی آن را نبرده است، امسال باز هم در بخش مسابقه ای یک فیلم ایرانی، شکارچی، اخرین فیلم ساخته رفیع پیتز در کنار 26 فیلم دیگر قرار داشت. او در این بخش، از جمله با "رومن پولانسکی" با فیلم "نویسنده اشباح"، "در جاده" ساخته "یاسمیلا ژبانیچ" برنده خرس طلائی سال 2006، "تفنگ و مغازه مارکارونی" ساخته "چانگ ییمو"، "قاتلی که در درون من است" ساخته "مایکل وینتر باتم" وشماری دیگردر رقابت بود.

فیلم "شکارچی" ساخته رفیع پیتز حکایت از نابسامانی روانی مردی دارد که همسر و فرزند خود را در یک تیراندازی، به گفته پلیس میان اشرار و مأموران انتظامی، از دست داده است.تماشاگر، از ورای علائمی که می بیند، احساس می کند این نابسامانی ریشه در گذشته دارد. این فیلم، دست کم از یک نظر بسیار تازگی دارد و آنهم این است که رفیع پیتز این بار خود نقش اصلی را ایفاء می کند. از او علت آن را پرسیدم :

05:59

Rafi PITS

با سپاسگذاری از رفیع پیتز باید یاد آوری کنم که در هژدهمین "کمپ استعدادهای جوان " که طی آن امسال به مدت 6 روز 350 فیلمساز جوان از 95 کشور برای مبادله تجربیات و ملاقات با دست اندر کاران مهم صنعت سینما شرکت داشتند، یک هیأت داوری به بررسی سناریوی آن کسانی که استعدادهای آینده نامیده می شوند پرداخت. نام عباس بختیاری نیز در میان این شمار دیده می شد.

حنا مخمل باف یکی از داوران بخش "نسل" جشنواره بود و چون رفیع پیتز در کمپ استعدادهای جوان تجربیات خود را در اختیار فیلم سازان جوان گذاشت. حنا مخمل باف در سال 2008، جایزه خرس کریستال را که به اولین فیلم کارگردانان داده میشود، برای فیلم "بودا از شرم فرو ریخت" ربود.

حضور سینمای ایران از سال 1974 با گرفتن جایزه خرس نقره‌ای توسط فیلم طبیعت بی‌جان به کارگردانی سهراب شهید ثالث پررنگ تر شد و در سالهای بعد فیلم‌ باغ سنگی ساخته پرویز کیمیاوی، باز هم جایزه خرس نقره ای را ربود و دندان مار ساخته مسعود کیمیایی تقدیری از هیأت داوران گرفت. سپس آفساید ساخته جعفر پناهی، جایزه خرس نقره ای را در سال 2006 از آن خود کرد، محمد امیر ناجی، هنرپیشه فیلم آواز کنجشگ ها ساخته مجید مجیدی در سال 2008 جایزه خرس نقره ای بهترین هنرپیشه مردو درباره الی ساخته اصغر فرهادی، جایزه خرس نقره ای بهترین کارگردانی را در سال 2009 کسب کردند.

فستیوال فیلم برلن همچنین برای 60 امین سالگرد خود و درچارچوب "روز صندوق جهانی سینما" ، میز گردی را به سینمای ایران اختصاص داد.
شرکت کنندگان در این میز گرد عبارت بودند از رفیع پیتس، کارگردانی که فیلمش در بخش مسابقه شرکت داشت، جعفر پناهی، که پاسپورتش به او بازگردانده نشدونتوانست در آن حاضر باشد، رضا حائری، کارگردان، اصغر فرهادی، کارگردان، که او نیز حضور پیدا نکرد،محمد فرخ منش، کارگردان و تهیه کننده و مریم ممغانی-پرنتس لو، منتقد ادبی و تحلیل گر هنری.
این میز گرد طبیعتأ به دلیل شرایط ایران و مشکل فیلم سازان، بسیار بحث برانگیز بود و مورد استقبال قرار گرفت. از سوی دیگر شماری از کسانی که روز از پیش از میز گرد و به مناسبت نمایش فیلم رفیع پیتز پیرامون کاخ فستیوال جمع شده بودند و شعار سر می دادند و دو نفر را هم به شکل نمادین به گردنشان طناب دار آویخته بودند، سینماگران حاضر در میز گرد و در واقع همه سینماگرانی که فیلم هایشان به فستیوال ها می رسد را متهم به نادیدن شرایط داخلی و همکاری با رژیم کردند. یکی از آنها گردانندگان فستیوال برلن را برای انتخاب فیلمی در سال گذشته که در مورد محمود احمدی نژاد ساخته شده بود، مورد انتقاد شدید قرار داد. رفیع پیتز در پاسخ به این شخص اشاره کرد که فیلمسازی در ایران بسیار دشوار شده چون مقامات سینما را دوست نمی دارند و سینمای مولف را باور ندارند. او افزود که نقش یک سینماگر، به باور وی، انگشت نهادن بر مسائل و پرسش برانگیختن است و نه پاسخ دادن به آنها. چه بسا که نشان دادن بتواند به حل مشکلات کمک کند. به هر حال فیلم شکارچی برای اولین بار به نمایش در می آید و تصور نمی رود به زودی در ایران اکران شود.

در این روز پایانی 60 امین فستیوال فیلم برلن که از روز پنجشنبه 11 فوریه آغاز شد، بد نیست اشاره ای به رویداد مهمی درروز 12 فوریه بکنیم که طی آن نسخه بازسازی شده فیلم صامت "متروپولیس" ساخته "فریتس لانگ"، 1927، همراه با ارکستر سمفونیک رادیوی برلن به رهبری فرانک اشتروبل در چارچوب بخش "جشن 60امین سالگرد" به نمایش در آمد.

"متروپولیس" که توسط بنیاد "مورناو"، که از 43 سال پیش به کار ترمیم فیلم های قدیمی آلمان اشتغال دارد، تعمیر و ترمیم شده بود در سال 2001 به عنوان میراث فرهنگی مستند جهان به ثبت رسید. البته فیلم "متروپولیس" به کرات نشان داده شده بود اما ویژگی این نمایش در این بود که در سال 2008، یک بخش 20 دقیقه ای نه چندان سالم از آن در آرژانتین پیدا شد. از آن پس کار ترمیم و تطبیق دادن صحنه به صحنه و رعایت نظم سکانس ها در ارتباط با فیلم قدیمی آغاز گردید که مهمترین کار بازسازی یک فیلم در جهان به شمار می آید.
این رویداد بزرگ برای یکی از شاهکارهای سینما از این نظر اهمیتی خاص پیدا می کند که فیلم "متروپولیس" نه تنها شماری از فیلم های تخیلی را تحت تأثیر قرار داده، بلکه پایه های آنها را ریخته است. ار "بلد رانر" گرفته تا "پنجمین عنصر" ساخته "لوک بسن" این تأثیر بلافاصله در صحنه اول "متروپولیس"، با آسمان خراش ها، پل های هوائی، قطار های شهری و هواپیماهائی که در میان آنها در رفت و آمد هستند به روشنی نمایان است.
با این حال این اثر پایه ای در شرایطی خاص خلق شد. در آغاز، "اریک پومر، تهیه کننده فیلم در آمریکا، فریتس لانگ را به نیویورک کشاند تا به او رسم بازدهی به روش آمریکائی را یاد دهد. اما "فریتس لانگ" پیش ازپا نهادن به خاک آمریکا، در کشتی و در بندر نیویورک ، آسمان خراش های این شهر را دید. در نیتجه خود را در کشتی حبس کرد و با کاغذ و نقاشی دکور فیلمش را به وجود آورد. سپس داستان خود را بر روی آن گذشات و همسرش "تئآ فون هاربو" سناریوی آن را نوشت. "لانگ" به آلمان بازگشت و فیلم خود را با 30.000 سیاه لشگری که از بیکاری رنج می بردند ساخت. اما فیلم به هنگام نمایش با تمسخر همگان و به ویژه "اچ. جی ولز" که نمی خواست کس دیگری دنیائی خاص در سینما به وجود آورد، روبرو شد. چندی بعد هیتلر که در آن دنیای آرمانی خود را می دید از آن حمایت کرد. اما هیتلر رفت و فیلم "متروپولیس" که در عین حال نقدی است بسیار تند از جامعه سرمایه داری و استثمار کارگر توسط کار فرما وارد عصری شد که مشغولیت ذهنی اش اختلافات طبقاتی بود. اختلافاتی که همچنان در جوامع مختلف و به ویژه میان کشورهای شمال و جنوب وجود دارد و هنوز مرهمی برای استثمار شماری توسط شماری دیگر پیدا نشده است.

باز هم بد نیست بگویم که در میان بیست و شش فیلم بخش اصلی، کشورهای اسکاندیناوی و چین از جای خوبی برخوردار بودند و آلمان نیز علاوه بر شماری تولید مشترک اروپائی، به تنهائی هم در بخش های مختلف حضور پر رنگی داشت. از جمله فیلم دانمارکی "خانواده" ساخته "پرنیله فیشر کریستنسن" جایزه منتقدان فیلم "فیپرشی" را در بخش اصلی مسابقه ای به خود اختصاص داد که نظر به معمولی بودن سوژه وطرز پرداخت آن گزینش عجیبی از سوی یک چنین ژوری به نظر می آید.

"مارتین اسکورسیزه" با آخرین فیلمش "جزیره شاتر" با شرکت "لئوناردو دی گاپریو" و "بن کینگزلی" و نیز "نام من خان است" با شرکت شاهرخ خان و به کارگردانی "کاران جوهر"، البته هر دو در بخش خارج از مسابقه از استقبال بسیار خوبی برخوردار شدند.

40 فیلم در بخش "دوباره بزن"، فستیوال برلن گنجانده شده تا علاقمندان بتوانند پس از سالها با دید امروزشان شماری از فیلم های مطرح قدیمی را ببینند.. در میان آنها، می توان از "از نفس افتاده " ساخته سال 59-60، اثر "ژان لوک گدار" را نام برد.

ریاست هیأت دوران بخش مسابقه ای بین المللی را "ورنر هرچوک" کارگردان خاص آلمانی برعهده داشت.

گفتنی است که در مجموع 400 فیلم در بخش های مختلف برلیناله شرکت دارند.

اعاده حق در روسیه امروز

حال که در دنیای سینما هستیم به فیلمی بپردازیم که هم اکنون برروی پرده سینماهاست و پرسش بسیار مهمی را مطرح می کند که آن، نحوه عملکرد دستگاه قضائی در روسیه و یا در واقع در بیشتر نقاط جهان است.

"12 " آخرین فیلم نیکیتا میخالکف، کار گردان روسی که هم زمان با "خورشید گمراه کننده 2 " ساخته شده و اقتباس بسیار کمرنگی است از فیلم "12 مرد خشمگین" ساخته "سیدنی لومت"، فیلمی است که در آن در یک سالن ورزشی بسته و مخروبه، دوازده ژوری، از طبقات مختلف به داوری مورد یک جوان چچن نشسته اند، که بر پایه شواهد، پدر خوانده روس خود را کشته است. این جلسه که می رفت با محکوم کردن هر چه زودتر جوان ودنبال کار خود رفتن بسیار کوتاه شود، با مخالفت یک نفر، با رأی سر هم بندی شده ، مسیر دیگری پیدا میکند که در آن شخصیت ها خود را می شکافند و گره های روحی خویش را باز می کنند. از ورای این شخصیت ها که یکی از آنها را نیز خود میخالکف بازی کرده، این سینما گر که بیشتر نزدیک به دستگاه قدرت در روسیه است، تصویری بدون بزک و تعارف از روسیه امروزی می دهد. بازی هنر پیشگان نیز چنان جو زنده و هیجان انگیزی به فیلم می دهند که علیرغم دکورمحقر سالن ورزشی که از آن صحبت رفت و چند صحنه "فلاشبک" کوتاه، بیننده را از خود غافل نمی کند. تنها ضعف فیلم آخرین صحنه ی آن است که وجودش لزومی ندارد و چیزی به فیلم نمی افزاید. برعکس این تصور را به وجود می آورد که میخالکف، که چون رفیع پیتز می گوید همه فیلم هایش پرسشی را مطرح می کنند و پاسخ نمی دهندچون به نظر او پرسش مهم تر از پاسخ است، میخواسته گوشه چشمی به روسیه مسیحی بیاندازد. با اینهمه وبه دلیل این که بخش اعظم این فیلم باعث می شود گاه نفس را در سینه حبس کنیم، باید به دیدن آن شتافت.

"پاریس غرق در آب"

وقتی صحبت از گرم شدن کره زمین و تغییر وتحولات جوی عجیب می رود، فقط ساکنان جزایر اقیانوس آرام و دیگر مناطق هموار نیستند که از از زیر آب رفتن محل زندگی خود می ترسند. شهر پاریس نیز فراموش نکرده که در صورت بالا آمدن رودخانه سن با فاجعه ای بزرگ روبرو خواهد شد. شاهد آن هم باران های سیل آسای ماه ژانویه 1910 است که این شهر را شبیه به ونیز نمود.
برای دیدن تصاویر وضع کوچه ها و خیابانهای پاریس در آن زمان، دو نمایشگاه یکی در "لوور آنتیکر" و دیگری در گالری کتابخانه شهرداری پاریس برگزار شده که تا روز، به ترتیب، 7 و 28 مارس ادامه خواهد داشت. در این عکس ها از جمله اسب های کالسکه را می بینیم که آب تا زانو هایشان بالا آمده، نمایندگان پارلمان با قایق های کوچک از این سو به آن سوی حیاط پارلمان می روند و برخی نیز کوچه را سوار بر دوش باربران طی می کنند. تا جائی که حتا دو مسافر انگلیسی برای کمک به سیل زدگان پاریسی کمی پول از طریق سوراخی در دیوار به آنها می رسانند.

مینیاتور و نقاشی های هندی

کتابخانه بزرگ فرانسه یعنی کتابخانه "فرانسوآ میتران" از روز 9 فوریه مجموعه ای کمیاب از مینیاتور و نقاشی های هندی قرون شانزده تا 19 را به نمایش می گذارد که متعلق به این کتابخانه هستند. این آثار همگی حکایت از علاقمندی گردشگران فرانسوی به هنر دارند چرا که این گردشگران بودند که آنها را با خود به ارمغان آوردند. نمایشگاهی بسیار جذاب و زیبا.

"رودن و ماتیس"

"رودن" مجسمه ساز به نام و "ماتیس" نقاش معروف در سال 1899 برای اولین بار با یکدیگر آشنا می شوند. "ماتیس" سی سال دارد و هنوز کسی او را نمی شناسد. در حالی که "رودن" 60 ساله و مجسمه ساز معروفی است که درحال آماده ساختن آثار خود برای " پاویلیون رودن" در چارچوب نمایشگاه بزرگ هنر یسال 1900 است. "ماتیس" با نقاشی های خود به دیدن "رودن" می رود اما کارهایش به دلیل "خام بودن" مورد توجه استادمجسمه سازی قرار نمی گیرد."ماتیس" به جای تأسف خوردن، توجه بیشتری به کار های "رودن می کند.
موزه بی نظیر "رودن" تلاش کرده که از ورای نمایشگاه "رودن و ماتیس"،رابطه میان سبک و تم های استفاده شده توسط این دو هنرمند را نشان دهد. البته گاه چندان نزدیکی دیده نمی شود اما دیدگاه مشابهی در نشان دادن حرکات نه چندان متعارف بدن درمیان این دو به چشم می خورد. در نهایت باز هم استاد، یعنی "رودن" بر شاگرد خود، "ماتیس" پیشی میگیرد. این نمایشگاه تا روز 28 فوریه ادامه خواهد داشت.

سری هم به دنیای مو سیقی بزنیم

"کانتا ای پوپولو کورسو"

"کانتا ای پوپولو کورسو" یا " آواز خلق کرس" نام گروهی است که پدیده ای در نوع خود به شمار می آید. این گروه که از سی سال پیش برای رواج آواز و حفظ زبان جزیره کرس تلاش می کند، تبدیل به مرجعی در زندگی فرهنگی و اجتماعی جزیره کرس شده است. این گروه معرف آوازهای چند صدائی جزیره ای هستند که به دلیل زیبائیهای طبیعی اش به "جزیره زیبائی" هم معروف است. گفتنی است که جزیره کرس که زادگاه ناپلئون، امپراطور فرانسه است، همواره دچار تنش های تجزیه طلبانه و هویتی بوده وهست.