کتاب «وقتی آهن از طلا گرانتر بود*» با تکیه به شصت حکایت تاریخی، کلیدهای مهمی را برای بهتر فهمیدن اقتصاد جهانی در اختیار خواننده قرار می‌دهد. نویسندۀ ایتالیایی کتاب، الساندرو جیرودو، با روایت گوشه‌هایی از تاریخ اقتصادی - از دوران باستان تا قرن بیستم- برخی پدیده‌های تکرارشونده را در درازمدت تشخیص می‌دهد.
«آشوریان که در شمال بین‌النهرین و بخشی از سوریۀ امروزی حکومت می‌کردند، برای مبادلۀ طلا با آهن بسیار مشتاق بودند. آنان هشت واحد طلا را در ازای یک واحد آهن می‌دادند... به کلام دیگر، در بازارهای ۳۵۰۰ سال قبل، آهن هشت برابر از طلا گرانتر بود. باید دانست که در آن زمان، تمامی آهن قابل استفاده از فضا می‌آمد! آهنی که در شهاب‌سنگ‌ها نهفته بود به زمین می‌خورد و پخش می‌شد. برداشت این آهن کار نسبتاً آسانی بود ولی در آن زمان بشر هنوز نمی‌توانست آهن را از سنگ استخراج کند. ذوب آهن به حرارت بالای ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد نیاز دارد و در آن دوران، انسان از هیچ طریقی قادر به تولید چنین حرارتی نبود»...
کتاب «وقتی آهن از طلا گرانتر بود*»، اثر تازۀ الساندرو جیرودو*، پژوهشگر ایتالیایی است که در ده سال اخیر مقیم فرانسه شده و به زبان این کشور نیز می‌نویسد.
جیرودو دوسال قبل با کتابی** که در بارۀ رابطۀ پول و جنگ و انگیزه‌های اقتصادی جنگ نوشت، از عرصۀ پژوهش‌های تخصصی به دنیای کتاب‌های پرخواننده قدم گذاشت و حالا با کتاب تازۀ خود همین راه را ادامه می‌دهد. جیرودو علاوه بر این که پژوهشگر ارشد اقتصاد و کارشناس بازار مواد خام است، مورخ شش‌دانگ نیز هست. این دانش و تخصص دوگانه، مادۀ اصلی لحن ممتاز و نادر کتاب‌های اوست که در عین جذابیت و سادگی، حجم قابل توجهی از اطلاعات تاریخی، اقتصادی و فنی را در اختیار خواننده قرار می‌دهد.
الساندرو جیرودو در کتاب تازۀ خود «شصت حکایت تاریخی را برای بهتر فهمیدن اقتصاد جهانی» در کنار هم چیده است. او می‌گوید که در مرحلۀ نخست، نزدیک به دویست حکایت را برگزیده و پس از تلخیص و ویرایش، فقط شصت «قصۀ تاریخی» را در ۳۶۰ صفحه برای ناشر فرانسوی (فایار) نگاه داشته است.
این شصت حکایت که شصت فصل کتاب را می‌سازند با رعایت ترتیب تاریخی آورده شده است. «وقتی آشوریان آهن را هشت برابر گرانتر از طلا می‌خریدند» فصل نخست کتاب است و شرح تورم اقتصادی خانمان‌برانداز و استثنایی مجارستان، آخرین فصل آن. نویسنده با انتخاب چنین موارد تاریخی ناشناخته، به تحلیل ساز و کارهایی می‌رسد که به عقیدۀ او در طول تاریخ بشر، چندان عوض نشده‌اند. به عنوان مثال، جیرودو اعتقاد دارد که تمام دگرگونی‌های مهم فنی با درد و رنج همراه بوده است: جایگزین شدن سوخت‌های سنتی توسط نفت، چیرگی فن‌آوری دیجیتالی در جهان و یا گذار از عصر مفرغ به عصر آهن، همگی پیامدهای دردآلودی برای جوامع بشری داشته و همواره بخشی از انسان‌ها، بهای بسیار سنگینی به خاطر این تغییرات پرداخته‌اند.
جابجایی ثروت: از شوک نفتی تا غارت طلای هخامنشیان
الساندرو جیرودو در عین روایت وقایع به ظاهر پراکندۀ تاریخی، برخی پدیده‌های ثابت یا تکرارشونده را نشان می‌دهد. او در مقام کارشناس اقتصاد بخصوص به جابجایی ثروت توجه دارد.
گفته می‌شود که به دنبال نخستین «شوک نفتی» در اوایل دهۀ هفتاد میلادی و گران شدن ناگهانی نفت، دارایی‌های عظیم از اروپا و آمریکا به منطقۀ خلیج فارس منتقل شد. برخی اقتصاددانان، این واقعۀ اقتصادی را یکی از بزرگ‌ترین جابجایی‌های ثروت در تاریخ بشر دانسته‌اند. اما جیرودو یکی دیگر از این انتقال‌ها را چنین حکایت می‌کند:
«نبوغ نظامی اسکندر مقدونی، استعداد شگفت او را در مدیریت مالی از یادها برده است... اسکندر وقتی داریوش سوم را شکست داد، تقریباً تمامی گنجینۀ طلای پادشاهی ایران را با خود برد. ۵۰هزار سکه طلا (تالنت) از شوش، ۱۲۰ هزار سکه از تخت‌جمشید، ۶هزار از پاسارگاد و ۸هزار سکه از یکی از کاخ‌های داریوش سوم به چنگ اسکندر افتاد. بنا بر محاسبات تیموتی گرین (Timothy Green)، یکی از بزرگ‌ترین کارشناسان بازار جهانی طلا، اسکندر مجموعاً بین ۳۶ تا ۴۷ تن طلا و دست کم ۴۲۰۰ تن نقره از ایران برده است».
بخشی از این توان مالی، صرف لشکرکشی اسکندر به هند شد. اما پرسش مهم الساندرو جیرودو اینست که چه کسی می‌تواند تًآثیرات دراز مدت این انتقال ثروت باورنکردنی را از یک حوزۀ جغرافیایی به حوزه‌ای دیگر پیگیری کند؟
*Quand le fer coûtait plus cher que l’or, Alessandro Giraudo, Fayard 2015.
**Le nerf de la guerre 2013
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید