مسلمانان ماه رمضان را مبارکترین ماه سال میدانند و معتقدند که قرآن در این ماه بر پیامبر اسلام نازل شده است.در قرآن بارها از مؤمنان خواسته شده است که در این ماه روزه بگیرند. اما روزه مختص اسلام نیست. کم و بیش در همۀ ادیان بزرگ روزه داری همواره معمول بوده است. در یهودیت روزه گرفتن در یوم کیپور واجب اعلام شده است. یهودیان در تیشا بِآوْ، شوم ترین روز تاریخ یهود، نیز روزه میگیرند. در مسیحیت نیز روزه داری همواره معمول بوده است. در دین بهائی ۱۹ روز در سال بهائیانِ بالای ۱۵ سال از طلوع تا غروبِ آفتاب روزه میگیرند. در مذهب پروتستان مؤمن مسیحی با روزه گرفتن به خداوند نزدیکتر میشود و به او نشان میدهد که میتواند به منظور تقّربِ به او از نیازهای عادی و روزمرهاش بگذرد. اما دین زرتشتی روزه گرفتن را ناپسند و سزاوار کیفر شمرده است.
دوشنبۀ گذشته ششم ماه میِ ۲۰۱۹ برابر با ۱۶ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ ماه رمضانِ سال ۱۴۴۰ هجری قمری آغاز شد. این ماه نهمین ماهِ سال در گاهشماریِ هجری قمری است. مسلمانان ماه رمضان را مبارکترین ماه سال میدانند و معتقدند که قرآن در این ماه بر پیامبر اسلام نازل شده است. رمضان تنها ماه قمری است که در قرآن از آن نام برده شده است. در آن کتاب بارها از مؤمنان خواسته شده است که در این ماه روزه بگیرند. گرفتن روزه در ماه رمضان یکی از ۵ رُکن اسلام در نزد مسلمانانِ سنّی مذهب است. چهار رُکنِ دیگر عبارتند از: شهادتین یعنی اقرار به یگانگی خداوند و نبوت پیامبر، نماز، زکات و حج. شیعیان ارکان دین را به اصول و فروع دین تقسیم کردهاند. اصول دین عبارتند از: توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت؛ و فروع دین عبارتند از: نماز، روزه، حج، زکات، خُمس، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و، سرانجام، تولیٰ و تبریٰ.
شب قدر یا لیلة القدر، مبارکترین شبِ مسلمانان، یکی از شبهای آخر ماه رمضان است. به عقیدۀ مسلمانان افزون بر وحیِ تدریجی، قرآن به طور کامل در آن شب به پیامبر اسلام نازل شده است. این نکته در نخستین آیۀ سورۀ قدر آمده است که میگوید: ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. البته تاریخ دقیق لیلة القدر را تاکنون تعیین نکردهاند. مسلمانان سنّی مذهب معتقدند که شب قدر در یکی از شبهای ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ یا ۲۹ ماه رمضان واقع شده است. اما از نظر شیعیان آن شب مطابق با یکی از شبهای ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ رمضان است. بعضی از مراجع شیعه هر سه شب را شب قدر میخوانند و صحبت از شبهای قدر میکنند.
شیعیان بر اعتبار آن شب افزودهاند. شب ۱۹ رمضان شب ضربت خوردن علی بن ابی طالب، امام اول شیعیان، شب ۲۱ شب درگذشت او، و شب ۲۳ سومین شب وفات اوست. در اصول کافی، یکی از معتبرین کتابهای احادیث شیعه، آمده است که تقدیر در شب نوزدهم، ابرام در شب بیست یکم و امضا در شب بیست و سوم صورت میگیرد. یعنی در نخستین شبِ قدر خداوند مقدرات را تعیین میکند، در دومین شب آن ها را استوار و محکم میگرداند و در سومین شب آنها را نهایی و امضا میکند.
جدا از این اعتقادات که بخش مهمی از آنها را محدثان ساختهاند، ماه رمضان وجه کُنشی یا عملی نیز دارد و آن خودداری از خوردن و آشامیدن از طلوع تا غروبِ آفتاب است که در فارسی به آن روزه داری و در عربی صوم میگویند. اما روزه مختص اسلام نیست. در مهاباراتا و اوپانیشاد از روزه سخن رفته است. در یونان باستان اگر کسی بیمار میشد، نزد پیشوایانِ معبدِ خدای درمانبخش میرفت و آنان اگر از درمان او با روش های سنتی درمیماندند، او را با مقدار زیادی آب شیرین اما بی هیچ خوراکی به مدت سی روز بر روی صخرهای در دریا یا خشکی مینشاندند. پس از سی روز به سراغ او میرفتند و آرام آرام به او غذا میدادند و او رفته رفته شفا مییافت.
یوم کیپور یا روز آمرزش در گاهشماریِ عبری مقدسترین روز است. یهودیان معتقدند که در آن روز موسی از کوه سینا بازگشت. در میشنا، کتابِ تورات شفاهی، روزه گرفتن در یوم کیپور واجب اعلام شده است. یهودیان در تیشا بِآوْ، شوم ترین روز تاریخ یهود، نیز روزه میگیرند. در آن روز نِبوکَد نِصَّر، پادشاه بابل، معبد سلیمان را در اورشلیم در ۵۸۶ پیش از میلاد ویران کرد. یهودیان شوربختیهای تاریخی دیگرشان را نیز در این روز به یاد میآورند. مانند تخریب معبد دوم به دست رومیان در ۷۰ میلادی، کشتار راینلند در جنگهای صلیبی در اواخر قرن یازدهم میلادی که در طی آن عوام یهودیان را کشتار کردند، بیرون راندن یهودیان از اسپانیا در اواخر قرن پانزدهم و سرانجام، نسلکشی یهودیان در جنگ جهانی دوم. در گاهشماریِ عبری در چندین روز دیگر نیز یهودیان روزه میگیرند.
در مسیحیت نیز روزه داری همواره معمول بوده است. پیش از اصلاحات شورای دوم واتیکان در ۱۹۶۲ مؤمنانی که در آیین عَشایِ ربّانی شرکت میکردند، از شب پیش روزه میگرفتند. امروز کلیسای کاتولیک روزه را تنها یک ساعت پیش از شروع آن آیین توصیه میکند. با این حال، مؤمنان کاتولیک در روزهای دیگری از سال روزه میگیرند یا دست کم باده پرهیزی میکنند.
در آیین هندو روزه داری اهمیت ویژهای دارد. پیروان این آیین بسته به اعتقادات شخصیشان و متناسب با آداب و رسوم محلیشان بعضی از احکام مربوط به خورد و خوراک را رعایت میکنند. در این آیین، آن که به منظور عبادت روزه میگیرد خویشتن را از گناهان ده میلیون زادۀ پیش از خود رها میکند.
در دین بهائی ۱۹ روز در سال بهائیانِ بالای ۱۵ سال از طلوع تا غروبِ آفتاب روزه میگیرند. آن نوزده روز در تقویم شمسی مطابق با ۱۹ روزِ پایانی اسفند ماه است. دوران روزه داریِ بهائیان با نوروز که آغاز سال نو بهائی است به پایان میرسد. بر پایۀ تعالیم بهائی، روزه سبب تذکر انسان و مایۀ رقت قلب است. بر روحانیتِ انسان می افزاید و با آن، فکر آدمی حصر در ذکر الاهی میشود. از این تذکر و تنبّه ناگزیر ترقیات معنوی از برای انسان حاصل میشود.
مذهب پروتستان روزه را نیز به یک امر شخصی و وجدانی تبدیل کرده است. با روزه، مؤمن مسیحی به خداوند نزدیکتر میشود و به او نشان میدهد که میتواند به منظور تقّربِ به او از نیازهای عادی و روزمرهاش بگذرد. در سویس، روزۀ فدرال و روزۀ ژنو یادگار سنت کالونی در آن کشورند.
دین زرتشتی روزه گرفتن را ناپسند و سزاوار کیفر شمرده است. در وندیداد، فرگرد سوم فقره ۳۳ آمده است: … آن که سیر غذا میخورد، توانایی مییابد که نیایش کند، کشاورزی کند و فرزندان به وجود آورد. جاندار از خوردن زنده می ماند و از نخوردن میمیرد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید