اسکلت دو بانوی اشکانی به قدمت ۲۰۰۰ سال، در تپۀ اشرف اصفهان کشف شد
اسکلت یک دختر نوجوان اشکانی به قدمت ۲هزار سال، در عملیات نجات بخشی آثار تاریخی تپۀ اشرف در اصفهان کشف شد. شواهد یافته شده از یک سکو، بقایای یک کوزه و ستون فقرات یک اسب، نشان از معماری قبری دارد که پیرو آیین مهر در این گورستان طراحی شده بوده است. کمتر از یک ماه پیش، اسکلت یک بانوی اشکانی دیگر نیز به همراه یک کوزۀ سفالی در شمال این تپه کشف شده بود.
نتشر شده در:
باستان شناسان در ۲ ماه اخیر، طی عملیات نجات‌بخشی آثار تاریخی تپه اشرف در مسیر لوله‌گذاری آب به سمت شرق این تپه، به کشفیات قابل توجهی رسیده‌اند که پیشتر در فلات مرکزی ایران سابقه نداشته است.
یافته‌ها از جمله چندین گورخمره، قربانی و تدفین آیینی اسب چهارساله، تدفین مطابق با آئین مهر یک بانوی اشکانی و اکنون شواهد معماری قبر یک دختر نوجوان ۱۳ سالۀ اشکانی، نشان داده است که در شمال تپۀ تاریخی اشرف در اصفهان، جایی که اکنون خیابان مشتاق دوم قرار گرفته است، به احتمال بسیار، یک گورستان اشکانی قرار دارد که در حقیقت از دورۀ ناشناختۀ تاریخ کهن اصفهان پرده برداشته است.
این در حالیست که هیأت باستان‌شناسی به دلیل کمبود بودجه و نداشتن حمایت ها و مجوزهای لازم برای کاوش در بخش زیرین این مکان که در خیابان مشتاق اصفهان واقع شده است، برای نجات بخشی این آثار تاریخی با مشکل مواجه‌اند.
علیرضا جعفری زند، سرپرست هیأت کاوش تپۀ اشرف اصفهان در این زمینه گفت: «در فاصلۀ ۱۰ متری از جسد کشف‌شدۀ بانوی اشکانی، به اسکلت یک دختر نوجوان دست یافتیم که این تدفین به صورت طاق باز و بر روی خاک است و شواهد نشان می‌دهد که این جسد متعلق به دختر نوجوانی حدوداً ۱۲ تا ۱۳ ساله با قد حدود ۱۶۰ باشد؛ اما متأسفانه به دلیل رطوبت زیاد آسیب دیده است ولی این اسکلت نیز همانند اسکلت بانوی اشکانی که چندی پیش پیدا شده بود، براساس آیین مهر که در دوران اشکانی مرسوم بوده، دفن شده است».
وی با اشاره به کشف بقایای یک گوشوارۀ برنزی در کنار اسکلت این دختر جوان، در ادامه افزود: «از تدفین این اسکلت، مشخص است که قبر طراحی شده بوده و در کنار این جسد، سکویی وجود داشته که روی آن بقایای یک کوزۀ بزرگ شکسته و یک قسمت از ستون فقرات یک اسب گذاشته شده است». به گفتۀ وی «دورتادور تدفین این دختر ۱۳ سالۀ اشکانی، سنگ‌چین و سکویی ایجاد شده بوده که پیشترهم در گور یافته شده از یک بانوی اشکانی دیگر، بقایایی از این نوع سکو پیدا شده بود و بر روی آن کوزه‌ای آبی نیز قرار داشته است».
این باستان شناس معتقد است که به دلیل آشفتگی شواهد معماری و اشیاء این دو قبر، به احتمال قوی در تاریخی بسیار دور، گورها باز شده‌اند. وی افزود: «جسد بانوی اشکانی که هفتۀ گذشته در شمال تپۀ اشرف پیدا شد، سر به سوی شرق یعنی طلوع آفتاب بود اما جسد دختر نوجوان ۱۳ ساله طاق باز تدفین شده است و سر او به سمت شمال است؛ زیرا در گورستان‌های دوران اشکانی و تدفین‌های دوران مهرپرستی، اجساد در جهت‌های مختلف به صورت طاق باز و یا صورت به سمت شرق، تدفین می‌شدند؛ برخی نیز معتقدند که مهرپرست‌ها این رسم را داشتند که هر زمانی مرده دفن می‌شد، صورتش به همان جهتی بود که خورشید قرار داشت؛ بر این اساس می‌توان گفت این نوجوان یا در حدود ظهر فوت کرده یا زمان دفن او هنگام ظهر بوده است».
به تعبیر این باستان شناس، «اگر خورشید درست وسط آسمان بود صورت به طرف بالا و اگر در هنگام طلوع آفتاب تدفین انجام می‌شد که خورشید از طرف شرق بالا می‌آید، صورت به طرف شرق گردانده می‌شد و همچنین اگر تدفین در هنگام غروب آفتاب بود، صورت به سمت غرب گردانده می‌شد؛ اما در همۀ تدفین‌های مهری، نهادن سر جسد به طرف شمال می باشد».
وی افزود: «جسد این دختر نوجوان، درست در راستای جسد بانوی اشکانی قرار دارد؛ در حال کاوش حد فاصل این دو جسد هستیم تا ببینیم با چه نشانه های دیگری روبه رو هستیم».
به گفتۀ سرپرست هیات کاوش تپه اشرف، اهمیت کشف تدفین دختر نوجوان در پی کشف تدفین بانوی اشکانی، همچنین تدفین اسب چهارساله و چندین گورخمره به این دلیل است که به احتمال بسیار در شمال تپۀ اشرف، یک گورستان بزرگ اشکانی وجود دارد؛ گورستانی که در آن تدفین‌های آیینی پیدا شده و یافته‌های کنونی، احتمالات باستان شناسان را به یقین تبدیل کرده است.
وی افزود: «به دلیل قرارگیری خیابان مشتاق در جانب شمالِ یافته‌ها، و همچنین فضای سبز شهرداری در پایینِ آنچه از تدفین‌ها پیدا شده است، ادامه کاوش‌ها مقدور نیست».
تپۀ تاریخی اشرف کجاست؟
تپه تاریخی اشرف در شرق اصفهان و در کرانۀ رودخانۀ زاینده رود قرار دارد. یافته‌های این تپۀ تاریخی در شهر اصفهان، مربوط به دوران هخامنشی تا قرن دوازدهم هجری قمری است و از این جهت، این تپۀ باستانی اهمیت زیادی در روشن شدن ابعاد ناشناختۀ تاریخی شهر اصفهان دارد.
در شش فصل گذشتۀ کاوش ها در تپه اشرف، یک سکۀ ساسانی و سفال‌های مربوط به قرن سوم پیش از میلاد ( سلوکی و اشکانی) به دست آمده بود و هیأت باستان‌شناسی در این کاوش‌ها، به حوضخانه و بنای نیمه‌تمام کاخ اشرف متعلق به قرن دوازدهم هجری قمری رسیدند.
مهمترین دستاورد کاوش‌های پیشین تپۀ تاریخی اشرف، شناسایی بخش‌هایی از قلعۀ ساسانی بود که اکنون در مجاورت خیابان مشتاق دوم مشهود است. همچنین در فصل ششم کاوش تپه اشرف، بخش‌هایی از یک سازۀ هخامنشی یافت شد که به دلیل نبود بودجه‌های لازم، در زیر خاک و با رعایت اصول باستان‌شناسی مدفون شد.
در عملیات نجات‌بخشی آثار تاریخی که اخیراً در شمال تپۀ اشرف صورت پذیرفته است، ۳ نوع تدفین اشکانی یافت شده است؛ یکی دخمه‌ای (ایجاد محفظه برای نهادن جسد) که تمام سطح آن به دلیل تعریض خیابان با لودر از بین رفته است؛ دیگری گورخمره‌ای و آخرین یافته، تدفین مستقیم در خاک و به جانب طلوع خورشید. این یافته‌ها در راستای یکدیگر و در حاشیۀ خیابان مشتاق در اصفهان کشف شده‌اند. علاوه بر تدفین‌ها، آثار یک کارگاه عصاره گیری انگور، کارگاه ذوب فلزات، سکه اشکانی، یک چاه ساسانی و دو چاه اشکانی (تصفیه‌خانه)، در این عملیات نجات‌بخشی کشف شده است.
به گفتۀ باستان شناسان، قسمت اعظم امپراتوری اشکانی پیرو آیین مهرپرستی بودند و از آنجا که در دورۀ اشکانیان مرسوم نبوده است که تدفین‌ها با اشیای گرانبها انجام شود، از این رو در قبور کشف‌شده نیز اشیای باستانی متعدد یافت نشده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید