لویه‌جرگه و اصول دموکراسی

تا یک ماه دیگر، برای تصمیم گیری در مورد مسئلۀ بسیار مهم امضای پیمان نظامی دراز مدت میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا، لویه جرگۀ مشورتی برگزار میشود.

پیشاپیش این گردهم آیی سیاسی مهم، مسایلی در مورد ماهیت این نهاد مطرح میشود: اینکه لویه جرگه چه است و بصورت سنتی و همچنان در شکل حقوقی آن که در قانون اساسی افغانستان آمده است چقدر دموکراتیک است؟ موضوع گفتگوی ما است با آقای بشیر بیژن- تحلیلگر مسایل سیاسی.

آقای بشیر بیژن، از نظر تاریخی، لویه جرگه را به عنوان یک نهاد تصمیم گیرنده و مقتدر معرفی میکند که در آن بزرگان تصمیم‌های مهم را میگرفتند، ولی امروز شرایط کشور تغییر کرده است و چنانچه در عنعنوی بودنش شکی وجود ندارد، در کارا بودن آن بسیار میشود تردید کرد.

او اضافه میکند که در همان دوران قدیم هم لویه جرگه دموکراتیک نبود، چونکه عامل افکار و عامل ارادۀ یک تعداد خاصی بوده است، نه عامل اراده و خواست‌های مردم افغانستان.

لوبه جرگه‌ها همیشه در خدمت حکومت بر سر قدرت بوده‌اند ولی گاهگاهی، بخصوص زمانی که توسط حکومت موضع‌گیری بر ضد استعمار میشد، لویه جرگه هم تصمیم‌های ملی گرفته است، ولی موردی پیش نیامده که در آن لویه‌جرگه، تصمیمی خلاف آنچه که حکومت پیش بینی کرده بود بگیرد.

از نظر حقوقی، اشکال لویه جرگه در این است که دو رکن آن حضور ندارند: یکی رؤسای شوراهای شهرها و قریه‌ها و دیگر تعدادی از سناتوران که حاضر نیستند و به این ترتیب برگزاری این مجلس مطابق قانون اساسی هم نخواهد بود. آقای بیژن، از لویه‌جرگۀ قبلی یاد آوری میکند که در آن مسئولین حکومتی، کسانی را دعوت کرده بودند که آرای موافق با آقای کرزی داشتند و تصمیم‌های آن مجلس هم در تأیید نظرات حکومت بود.

در آخر آقای بشیر بیژن میگوید که لویه‌جرگه نه تنها دموکراتیک نیست، بلکه در شرایط فعلی کشور منطقی هم نیست؛ چونکه افغانستان باید با ابزار مدرن حرکتش را ادامه بدهد، با ابزار اکسپایر شده و غیر قابل اعتماد تنها منافع چند نفر قدرتمند میتواند تأمین شود.