مردم ایران تا کی فشارهای اقتصادی را تحمل میکنند؟

داوود بهرامی- فرمانده سپاه امام رضا، عنوان کرده است: «در حال حاضر دشمنان با راه‌اندازی جنگ اقتصادی سعی دارند مردم را از نظام خویش دور کنند، اما مردم ولایت‌ مداری خود را ثابت کرده‌اند. خوشبختانه ملت ایران حاضرند با تحمل مشکلات و سختی‌ها، عزت و استقلال کشور خویش را حفظ کنند.»

مضمون نجابت و تحمل کردن مردم ایران در برابر ناملایمات شدید اقتصادی چندی است که از سوی مقامات مختلف جمهوری اسلامی ایران مطرح میشود.

چندی پیش نیز مهرداد لاهوتی- نماینده مجلس، گفته بود: «ممکن است فشار اقتصادی که دشمن بر ما وارد می‌آورد بسیار بد باشد اما این یک مقطع و دوران است و باید حواسمان باشد یک روز ملت ایران هشت سال جنگ تحمیلی را تحمل کردند و امروز نیز یک مبارزه اقتصادی سخت را تحمل می‌کنند.»

اما شاید واضح‌ترین اظهار نظر در این رابطه را چند روز پیش مصطفی پور محمدی- از شخصیت های امنیتی جمهوری اسلامی، که در حال حاضر در رأس سازمان بازرسی کل کشور است در این زمینه عنوان کرد: «مردم ما نسبت به این مسئله صبور بوده، در حالی‌ که مردم اروپا در صورت افزایش قیمت‌ها یا کم شدن حقوقشان، شهر را به هم ریخته و به آشوب می‌کشانند. مسئولان باید نسبت به مردم وفادار بوده و خدا را شکر کنند که چنین مردمان خوبی در کشور حضور دارند.»

***

حال این سؤال پیش می آید که آیا آنگونه که مقامات جمهوری اسلامی معتقدند، مردم در برابر افزایش فشارهای اقتصادی راه «تحمل» را پیشه میکنند و عکس العملی شایان توجه به آن نشان نخواهند داد؟

آزاده کیان- استاد جامعه شناسی، در پاسخ به این پرسش به بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه گفت: «به هیچ وجه اینطور نیست که مردم ایران توسری‌خور شده باشند.

سه مکانیسم در جامعه ایران وجود دارد که در کنار هم باعث میشوند علی رغم کاهش درآمدها و افزایش تورم و فقر، جامعه ایران از هم نپاشد؛ یکی از این عوامل انسجام خانوادگی است، همبستگی خانوادگی به این شکل که نسل قدیمی‌تر از نسل جوانتر حمایت میکند. مکانیسم دیگر خیریه هایی هستند که بخشی از جامعه مدنی که وضع مالی بهتری دارند آنها را ایجاد میکنند و دیگری مکانیسم‌های دولتی است.
نهاد هایی مانند بهزیستی و کمیته های مختلف امداد، از این دست هستند. تمامی این عوامل دست به دست هم میدهند تا علی‌رغم وضع موجود، جامعه ایران از هم نپاشد. اما این بدان معنی نیست که مردم ایران توسری‌خور شده اند.»

این جامعه شناس ادامه میدهد: «مردم در وضعیتی هستند که بیشتر وقت خود را به گذران زندگی اختصاص میدهند. مردم مجبورند برای گذر امورات خود در بخش زیر زمینی اقتصاد فعال شوند و ساعات زیادی برای پیدا کردن یک لقمه نان تلف کنند؛ در نتیجه وقت زیادی برای مبارزه و یا اعتراض به اشکال مختلف باقی نمی ماند.»

رئیس بخش مطالعات جنسیتی دانشگاه پاریس ٧، تأکید کرد: «عامل سرکوب شدید را نباید فراموش کرد که این امکان وجود ندارد که مردم اعتراض خود را عنوان کنند و عامل نبود سازماندهی را نیز باید به آن اضافه کرد که باز به همان معضل سرکوب مربوط میشود. مردم بسیاری وجود دارند که از وضع موجود ناراضی هستند اما با هم ارتباطی ندارند و شبکه‌ای وجود ندارد که این ناراضی‌ها به هم متصل شوند و نارضایتی خود را اعلام کنند.
از دیگر سو باید گفت که درآمد نفتی دولت در حال کاهش است و با کاهش درآمدها دولت دیگر نمیتواند با خرج پول، جلوی جنبش‌های اجتماعی را بگیرد و می توان انتظار داشت جنش‌های خودجوشی در کشور به راه بیفتد بخصوص در شهرهایی که بیشتر تحت ستم اقتصادی بوده اند، که این پدیده خود میتواند منجر به نا به سامانی شود چرا که این حرکات خودجوش و سازماندهی نشده احتمالاً نتایج خوبی به دنبال نخواهد داشت. جای این نگرانی وجود دارد که با این سیاست های غلط دولت، کشور به سمتی برود که دیگر نشود این ناآرامی‌ها و شورش‌ها را به سمتی مناسبت کانالیزه کرد.»