مفتی و شرایط و خواص فتوا

متعاقب فتوای شورای علمای پاکستانی، علاوه بر اینکه موضوع اجلاس مشترک میان نخبگان اسلامی افغانستان و پاکستان، که در نهایت عملی نشد، دوباره در اذهان حاضر میشود، اصل فتوا، اهمیت و شرایط آن، و حیثیت حقوق این مسئله، هم سوال ایجاد میکنند. اصلاً فتوا چه است، چه کسی حق دارد فتوا بدهد و آیا مردم مستلزم اطاعت از فتوا های مفتی ها استند؟ این مسایل را با آقای همایون غفوری در میان گذاشتم.

آفای غفوری که نویسنده و کارشناس مسایل اسلامی است، میگوید که در دین اسلام، قوانین را کسانی تشریح میکنند که واجد شرایط خاص باشند، برای عام مردم تشریح میکنند و در ضمن، انتخاب یک شخص به عنوان مفتی، توسط حکومت و مقامات بر سر قدرت سیاسی صورت میگیرد.

سوال عمده در مورد مشروعیت فتوا است که در اسلام، عاقلان، برای مردمیکه نا عاقل شناخته میشوند، مسایل را تفسیر میکنند. ولی این اصل، با دموکراسی امروزی، در تناقض قرار میگیرد، چون در دموکراسی اصل این است که همۀ مردم عاقل تلقی میشوند. اینجا اصل فتوا در مقابل دموکراسی قرار میگیرد و در این مورد، آقای غفوری میگوید که مردم افغانستان، به دلیل دموکراسی، نمیتوانند عقیده و پیروی از مذهب خود را کنار بگذارند و در نتیجه، چیزیکه در افغانستان میشود اعمال کرد، یک نوع دموکراسی است که از داخل اصول اسلام استخراج شده باشد.

او اضافه میکند که این دموکراسی که در افغانستان و یا جاهای دیگر، توسط غربی ها ایجاد شده است، مربوط به مملکت های دیگر است، و نمیشود آنرا در افغانستان پیاده کرد. کشورهای اسلامی قانون خاص خود را دارند که قوانین الهی است. تنها در زمینۀ تطبیق قوانین، در اسلام به رای عامه رجوع میشود.

در مورد جزئیات خصوصیات یک مفتی آقای غفوری اضافه میکند که مفتی باید قران و احادیث را بداند و در ضمن شرایط و اوضاع زمان و مکان را هم در نظر بگیرد.