میشل فوکو: فیلسوفی که متهم به ندیدن آسیب‌ها و خطراتی بود که "روحانیت سیاسی" با خود به همراه داشت

این گفتگو جنجالی با میشل فوکو درباره انقلاب سال ۱۳۵۷ در ایران در ٣ ژانویه ١٩٧٩ به این نشریه برای چاپ سپرده شد اما هرگز تا به امروز به چاپ نرسیده است.

به نوشته این هفته نامه مدت چهل سال این فیلسوف متهم به ندیدن آسیب ها و خطراتی بود که روحانیت سیاسی با خود به همراه داشت. وی در آن زمان روحانیت سیاسی را تحسین و ستایش کرد.

میشل فوکو در ابتدا می گوید من سعی کرده ام بدانم که این قدرت و نیرو از کجا آمده قدرتی که امروز مردم را با دست خالی در برابر رژیمی قرار داده است که مسلح است. مردمی که اگر اسلحه ای هم دارند آنرا پنهان کرده و از آن استفاده نمی کنند که هر روزها ده ها نفر کشته می شوند این چه قدرتی است، قدرتی که معنی و مفهوم استبداد را بیان می کند. قدرتی که تبدیل به تند باد شده است قیامی ادامه دار و پیوسته، چگونه مردم حاضرند خود را قربانی کنند؟ چه کسی حاضر به پذیرش مرگ است ؟

میشل فوکو ادامه می دهد واضح است که این ایدئولوژی های سیاسی نه مانند مارکسیسم است و نه در قالب ایدئولوژی انقلابی در معنای غربی آن قرار می گیرد حرکتی است که از منظر دیگری باید در جستجوی آن رفت.

روزنامکه نگار لوپس اشاره بعضی نظرات دارد موجود در غرب دارد که بحران بوجود آمده در ایران ناشی از مدرنیزه شدن اجتماعی و سیاسی سریع این کشور در سالهای اخیر می دانند.

میشل فوکو توضیح می دهد در واقع خیلی ساده است. اگر مردم با این مدرنیزه شدن سریع مخالف بودند می توانستند بگویند که موافق این ریتم توسعه نیستند و نمی خواهند بهای این مدرنیزه شدن تحمیلی را بپردازند که حال به هیچ وجه مردم این را نمی گویند. در ادامه فوکو اضافه می کند کلمه مدرنیزه شدن نخست ما را به یاد آنچه در ترکیه در این هفته های اتفاق می افتد می اندازد که نشان می دهد این فرضیه در مورد ایران مردود است.

موضوع مدرنیزه کردن نیست بلکه تفکر قدیمی و گرایش به تفکرات "کمالیسم" (آتاتورک است) فوکو در توضیح می گوید "کمالیسم" به معنای نوع خاصی از تجدید ساختار جوامع مسلمان و اسلامی به شیوه ای کم و بیش وام گرفته از الگوی غرب، الگویی که در سال ١٩٢٠ توسط مصطفی کمال آتاتورک در ترکیه اجرا شد. چیزی که در خلال سالهای ١٩٣٨ تا ١٩۴٠ سسلسله پهلوی به آن متوصل شد.

میشل فوکو سپس اضافه می کند این یک واقعیت است که در بین وسیعترین لایه های جمعیت، مانند کارگران، روشنفکران، بازاریان تهران، کشاورزان شرق ایران و در بسیاری از مناطق دور از مرکز در واقع افرادی مانند خمینی رهبران مذهبی هستند. مردم در این مناطق زندگی کاملا سنتی و مذهبی دارند و شکاف عظیمی بین این مناطق و زندگی مردم در مرکز وجود دارد. این یک واقعیت است و نمی توان آنرا آنکار کرد با اینکه کسانی مخالف آن هستند.

فوکو در ادامه تاکید می کند آنچه می گویم این واقعیت است که مردم ایران از شرایط اقتصادی تحمیلی رژیم در رنج هستند، ثروت بطور طبیعی در مقابل چشمان آنان در دستان قدرت و آمریکایی ها است، این کاملا آشکار است. چطور ایرانی ها به این جواب خواهند داد. طبیعتا دین اسلام در حال حاضر تنها چیزی است که مردم به آن چنگ انداخته اند، این تمایل به معنویت تمایل و مبارزه به آن چیزی که در حال حاضر وجود دارد. فرم دقیق و سازماندهی شده در یک جنبش سیاسی است.