نهضت مشروطیت از دید گاه موسوی، خاتمی و هاشمی رفسنجانی

به مناسبت 14 مرداد، سالروز پیروزی نهضت مشروطیت آقایان سید محمد خاتمی ، میر حسین موسوی از سران جنبش اصلاحات وآیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام طی نوشتارهائی دیدگاههای خود را در باره این جنبش تاریخی مردم ایران بیان داشتند.

میر حسین موسوی اعلام میدارد که مشروطه ، سرآغاز صد سال تلاش برای مشروط کردن قدرت است. وی میگوید که امروزبا مشاهده علائم بازتولید استبداد ، گریز آشکار از قانون و حاکمیت روزافزون دروغ باین نتیجه میرسیم که که راه طی شده ، هنوز به نتیجه نرسیده است. وی ادامه میدهد که : " ظلم ، جور و خفقان چه در زمان ناصرالدین شاه، چه پهلوی ها و چه جمهوری اسلامی مردود است. در جمهوری اسلامی ظلم و ستم بدتر و سیاه تر بوده، زیرا، برای اینکه زیر پوشش نام اسلام چنین تبهکاریهایی صورت میگیرد و همه میدانیم که در همان اوان مشروطیت بعضی از علما از جمله علامه نائینی استبداد دینی را بدترین نوع استبداد دانستند."

سید محمد خاتمی رئیس جمهوری پیشین اظهار داشته که انقلاب مشروطیت اولین حرکت دموکراتیک مردم ایران در ایران و خاورمیانه و به یک معنا در شرق بوده و نقطه ورود ایران به مناسبات جدید سیاسی در دنیای امروز بوده است. سید محمد خاتمی میگوید که مشروطیت ، ویژگی های بشرح زیر داشته است : نخست، مهار استبداد لجام گسیخته حاکم بر ایران. دوم آنکه در فرآیند مشروطیت، عنوان"رعیت" به "ملت" تبدیل شد. سوم، تکوین قانون اساسی به عنوان مبنای نظم و اساسنامه اعمال حاکمیت در کشور. چهارم، گزینش دولت به وسیله ملت. پنجم تأسیس مجلس به عنوان خانه ملت و کانون نظارت بر قدرت و ششم پیدایش و گسترش مطبوعات به عنوان رکن چهارم مشروطیت. وی در ادامه نظراتش اظهار میدارد که یکی از مناقشات جدی جامعه امروز ما، نسبت بین اسلامیت و جمهوریت است. این معنا به تعبیری از چالش های مهم دوران مشروطیت هم بود. سید محمد خاتمی همچنین میگوید که قوام مردم سالاری به نکاتی بشرح زیر وابسته است: اصالت قدرت مردم، ابتنای قدرت سیاسی بر رأی مردم، تحت نظارت مردم بودن قدرت سیاسی، امکان جابجائی قدرت به دست مردم بدون توسل به زور. وی تأکید میکند که اینها مقولات دموکراسی و یا مردم سالاری هستند. چه دینی و چه غیر دینی اش.

علی اکبر هاشمی رفسنجانی اظهار میدارد که : " مشروطه با همه فراز و فرود ها و همه دستاوردهای مثبت و منفی، در یک کلام پایان تصمیم سازی یک فرد در موردسرنوشت جامعه و آغاز تصمیم گیری نمایندگان مردم است. وی در قسمت دیگری از نظراتش اعلام میدارد که : "حوادث تلخ و شیرین مشروطه آموزه های فراوانی برای احتمال تکرار دارد که رگه های آن را امروزه در برنامه پیچیده روحانیت ستیزی و کانون گریزی و مردم فریبی میبینیم. برنامه ای که اصول گرا و اصلاح طلب را به اعتراف و هشدار واداشته که مبادا مشروطه تکرار شود."

در باره اظها رات نوشتاری این سه تن گفتگوئی انجام داده ایم با ابولحسن بنی صدر اولین رئیس جمهوری اسلامی مقیم فرانسه.

از وی میپرسیم که آیا این سه تن درگذشته نظراتی مشابه با آنچه که امروز در باره مشروطیت ابراز میدارند، داشته اند؟

ابوالحسن بنی صدر می گوید ،خیر. در آن زمان، در هنگام حیات آیت الله خمینی اصلاً ممنوع بوده که در باره مشروطیت صحبت و یا اظهار نظر شود. وی میگوید سخنان و نظرات این سه هنوز هم در تطابق با اهداف مشروطیت نمی باشد. در آن زمان سه مرجع تقلید وقت در تلگرام محمد علی شاه نوشتند که : " در دوران غیبت ولی عصر، ولایت با جمهور مردم است." آن انقلاب برای این روی داد که حق و تصمیم از آن ملت شده و ملت صاحب حاکمیت بر خود گردند. در استقلال و آزادی تصمیم گرفته و به مرحله اجرا درآورد. حاصل انقلاب اسلامی ولایت مطلقه و فرعون وار آقای خامنه ای نه تنها بر تمامی مردم ایران ، بلکه بر تمامی مسلمانان جهان است.

از ابولحسن بنی صدر همچنین پرسش میکنیم :

- بیانات و اظهارات این سه به نوعی تأیید وجود و تسلط استکبار دینی در شرایط کنونی حیات سیاسی ایران نیست؟

- منظورهاشمی رفسنجانی در سخنانش در باره روحانیت ستیزی چه فرد و یا گروهای هستند؟