آیا ایران به جام جهانی برزیل خواهد رفت؟

با پایان یافتن دور مقدماتی مسابقات فوتبال انتخابی جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل در منطقه‏ ی آسیا، ایران سرانجام به دور نهایی راه یافت. صعود تیم‏های عمان، اردن و لبنان به مرحله‏ ی نهایی این رقابت‏ها، جزو شگفتی‏ های مهم مرحله‏ ی نخست رقابت‏های گروهی برای صعود به جام جهانی به‏ حساب می‏ آید.

۱۰ تیم صعود کننده، در دور بعد در دو گروه پنج تیمی قرار خواهند گرفت که دو تیم برتر هر گروه، به صورت مستقیم راهی جام جهانی خواهند شد. تیم‏های سوم در بازی حذفی به مصاف یک‏دیگر می‏روند و تیم برنده در یک بازی حذفی دیگر، مقابل نماینده‏ ی پنجم قاره‏ ی امریکای جنوبی قرار خواهد گرفت.

آقای مرتضی شمس، شما روزنامه ‏نگار و کارشناس فوتبال در تهران هستید. در وهله ‏ی اول ارزیابی شما از تیم ملی فوتبال ایران، به رهبری کارلوس کی‏روش در این مسابقات چیست؟

من ابتدا اجازه می‏خواهم ایران را از دو منظر نگاه کنم. از منظری که شما سئوال می‏کنید، در خصوص رهبری کارلوس کی‏روش، به نظر من، اگر بخواهیم آقای کارلوس کی‏روش را به لحاظ فنی انکار کنیم، انکار ایشان از انکار آفتاب سخت‏تر است.
چون به‏ هرحال کارلوس کی‏روش مربی خوش‏نام و خوش ‏سابقه ‏ای است و ما اثراتی از حضور ایشان در رهبری تیم ملی را الان در بازهای اخیر تیم ملی فوتبال کشورمان شاهد هستیم و مسلماً به مرور زمان، باید انتظار تیم بهتری را تحت رهبری کارلوس کی‏روش داشته باشیم.
اگرچه ما به عنوان تیم اول صعود کردیم، اما جالب است بدانید که ما به عنوان بدترین تیم اول صعود کردیم. در حالی‏که ما بدون باخت بودیم یا شاید تنها تیم بدون باخت این مسابقات ما بودیم، بهترین گل زده و بهترین تفاضل گل را داشتیم، اما با کسب تنها ۱۲ امتیاز، کم ‏امتیاز‏ترین تیم اول گروه‏ بندی پنج‏گانه‏ ی این مسابقات بودیم.
این‏ها نشان می‏دهد که عمل‏کرد تیم ما نمی‏تواند عمل‏کرد خوبی باشد. این‏که ما توانسته ‏ایم تنها ۱۲ امتیاز کسب کنیم، در شرایطی بوده که هم‏گروه‏ های‏مان تیم‏های قدری نبوده ‏اند و با حداقل امتیاز پیش رفتن، آن‏هم در سطح امتیازی، وقتی ما با تساوی پیش می‏رویم، امتیازهای زیادی را از دست می‏دهیم و این می‏تواند در مرحله‏ ی دوم یا مرحله‏ ی نهایی، برای ما سختی‏هایی را به ‏وجود بیاورد که شاید غیرقابل جبران باشد.
در گروه ‏بندی جدید که هفته‏ ی آینده قرعه‏ کشی‏ اش انجام می‏شود و نماینده‏ ی ما برای برداشتن قرعه، مهدی مهدوی‏ کیا، بازیکن خوش‏نام‏مان است، در آن مرحله، تیم‏های صدرنشین مستقیماً صعود می‏کنند و تیم‏های دوم بعد از یک بازی حذفی، باید منتظر بازی حذفی بعدی باشند که احتمالاً با نماینده ‏ی آفریقا خواهد بود.
این‏ها راه ما را سخت می‏کند و با این سبک و سیاق، اگر ما به دنبال مساوی‏ ها باشیم، مسلماً نمی‏توانیم صدرنشین گروه خودمان بشویم و متأسفانه باید بگویم که شرایط، با این شکل، شرایط مناسبی برای ما در دور بعد نیست.
اما از نکات جالبی که در گروه بعدی داریم، با توجه به تیتربندی اخیری که از سوی فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) اعلام شد، تیم کشورمان و تیم کره‏ ی جنوبی در تیتربندی جدید آسیا، در رده‏ ی  دوم قرار گرفته ‏اند و این به منزله‏ ی آن است که ما حداقل با تیم کره‏ ی جنوبی روبرو نخواهیم شد. از طرفی، کره‏ ی شمالی هم حذف شد. یعنی خوشبختانه ما با دو تیمی که در مسابقات پیشین، عامل حذف ما از جام جهانی بودند، روبرو نمی‏شویم.
ولی باز می‏تواند بازی ایران- استرالیا (اگر هم‏گروه بشویم) بازی جالبی باشد. یا بازی ایران با ژاپن و یا حتی تیم‏ های تازه ‏واردی مثل اردن و عمان و… به ‏هرحال بازی‏های قشنگی است و انشاالله با تغییراتی که آقای کی‏روش در روند تاکتیکی تیم داده است و با توجه به اردوهای آمادگی ‏ای که از فروردین ماه شروع می‏شود، تیم ما بتواند شرایط بهتری را کسب کند.

آقای شمس، در همین زمینه، فکر می‏کنید تا چه حد آقای کی‏روش با آوردن بازیکنان جدید و تغییر و تحولاتی که در ساختار فوتبال تیم ملی ایجاد کرده است، می‏تواند تیم ملی فوتبال ایران را به جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل برساند؟

این تغییرات، تغییرات خوبی بوده ‏‏اند. ما حتی باید کلاه‏مان را به احترام شجاعت کی‏روش از سر برداریم. ایشان وقتی انتخاب آخرشان را برای بازی با قطر اعلام کردند، روی اسامی ‏ای دست گذاشتند که اصلاً بازی نمی‏کردند.
مثلا مهرداد پولادی. اما وقتی این بچه آمد توی زمین، دیدیم که چقدر مؤثر و خوب بازی کرد و مهر تأیید زد به انتخاب آقای کی‏روش. یا گل سرسبد آن‏ها که ستاره‏ ی بازی ایران و قطر بود، اشکان است که در بوندس ‏لیگا بازی می‏کند و اصلاً فوتبال را آن‏جا آموخته است. ایشان نشان داد که انصافاً حتی یک گام نسبت به همتاهای پرآوازه‏ ی خود، مثل جواد نکونام، که هم ‏اینک در لالیگا بازی می‏کند و در اسپانیا جزو فوتبالیست‏های خوب است، جلوتر است. بسیار آماده، بسیار سرحال و فوتبال نوین را خیلی خوب بازی می‏کند.

من فکر می‏کنم کی‏روش این شجاعت و جسارت را دارد که دنبال اسامی نباشد و یا تحت تأثیر فشارهای رسانه‏ ای بخواهد نظرش را تغییر بدهد. انشاالله که با همین سبک و سیاق در انتخابات‏ اش، بتواند در نهایت تیم شایسته ‏ای راهی مرحله‏ ی نهایی مسابقات مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل بکند.

اما آقای شمس، در ارتباط با گروه ایران در رقابت‏های دور مقدماتی، دیدیم که در آخرین لحظه، قطر در برابر ایران مساوی کرد و توانست به همراه ایران به دور بعدی راه پیدا کند. در همان حال، بحرین ۱۰ بر صفر حریف خود را شکست داده بود، ولی با این حال از دور رقابت‏ها حذف شد. در این زمینه، فیفا اعلام کرده که به نتیجه‏ ی این بازی رسیدگی خواهد شد. ولی نکته ‏ی جالب این است که بسیاری از رسانه ‏ها در ایران، از حذف شدن بحرین ابراز خوشنودی کردند. دلیل این مسئله چیست؟

بحرینی‏ ها در طول تاریخ مسابقات مقدماتی جام جهانی، طی سال‏های گذشته، ما را اذیت کرده ‏اند. شاید بارزترین نمونه ‏اش زمانی است که وقتی در تهران توانستند مقابل ما به نتیجه‏ ی ارزش‏مندی دست پیدا کنند، با پرچم عربستان به رقص و شادمانی پرداختند.
مردم حافظه‏ ی تاریخی خوبی دارند و این مسائل را فراموش نمی‏کنند و همیشه کینه‏ ای نسبت به فوتبال بحرین، در کشور ما موج می‏زده. مثلاً طرف‏داران تیم ملی فوتبال کشورمان حاضر بودند ما حتی مقابل مالدیو نتیجه نگیریم، ولی بحرین را حتماً ببریم.
حال من احساس می‏کنم در اتفاقی هم که این هفته در تهران رخ داد، ما به خاطر کینه و ناراحتی‏ ای که از بحرینی‏ ها داشتیم، به نوعی هموار کننده‏ ی راه قطری‏ها شدیم. پذیرش گل مساوی در دقایق پایانی، آن هم به آن شکل و شمایل، به نوعی بود که بیش از آن‏که مردم را ناراحت کند که چرا تیم ایران مفت گل می‏خورد، چون می‏دانستند با پذیرش این گل، بحرین حذف می‏شود، همه آن را فراموش کردند و از این منظر به آن نگاه کردند که یک‏بار هم ما عامل حذف بحرینی‏ ها شدیم.
نمی‏دانم… شاید پیش‏کش بود، شاید نوعی هدیه بود. اما در هرحال قطری‏ها از این موقعیت خیلی خوب استفاده کردند. شما به تعویض ‏های کی‏روش در دقایق پایانی دقت کنید؛ تمام شواهد مؤید این بود که ما بدمان نمی‏ آید که قطر را شکست ندهیم و به‏ هرحال بدمان نمی‏ آید که بحرین را ناکام بگذاریم.
حالا هم این اتفاق افتاده و من فکر می‏کنم موجی از خوشحالی هم در بین فوتبال‏ دوست‏های ایرانی به ‏وجود آمد.

آقای شمس، در همین زمینه، شایعاتی هم روی بسیاری از پایگاه‏های اینترنتی ‏ای که از ایران منتشر می‏شوند، توزیع شد، بنا بر این‏که احتمال دارد حتی این مساوی ایران با قطر و حذف بحرین، جنبه ‏های سیاسی هم داشته باشد. در این زمینه، آیا شما چیزی شنیده ‏اید؟

من فکر می‏کنم بهتر است رجوع کنم به این مصرع معروف خودمان که «هرکسی از ظن خویش شد یار من». به ‏هرحال وقتی چنین اتفاقی می‏افتد، مسلماً سیاسیون از نظر سیاسی به آن نگاه می‏کنند، ما ورزشی‏ ها، ورزشی‏ تر نگاه‏ اش می‏کنیم و هرکسی آن‏طوری به آن نگاه می‏کند که دل ‏اش می‏خواهد.
جالب این‏جا است که شرایطی که بازی ایران و قطر به ‏وجود آورد و باعث ناکامی و حذف بحرین از گردونه ‏ی این مسابقات شد، به نظر می‏آید که تمام این گروه‏‏ها و تمام این افکار با ایده ‏های متفاوت را راضی کرد. این‏که حالا سیاسیون هم بخواهند به این شکل به آن نگاه کنند، حق دارند، می‏توانند این شکلی نگاه ‏اش کنند.
ولی همان‏قدر که پیروزی ۱۰ بر صفر بحرین مقابل اندونزی، بسیار بسیار مشکوک و بودار بود، اگر نگوییم تساوی ایران در دقایق پایانی هم مشابه آن بود، حداقل چیز کمی هم نسبت به این قضیه نداشت. به نظر می‏رسید روند بازی‏مان به گونه ‏ای بود که بدمان نمی‏آید بتوانیم بحرینی‏ ها را حذف کنیم. حال این حذف بحرینی‏ ها، یا یک هدیه یا پیش‏کش به قطری‏ها بود… هرجوری بود، مهم نبود، مهم این بود که برای خنک شدن دل خیلی‏‏ ها، بحرین باید حذف می‏شد که شد.

اما آقای شمس، در پایان، الان تصویر فوتبال آسیا در حال تغییر و تحول است. دیدیم که تیم‏ هایی مثل عربستان صعودی و یا بحرین حذف شدند و تیم ‏هایی مثل لبنان و عمان به دور بعدی راه پیدا کردند. دلیل آن به نظر شما چیست؟

در واقع، وقتی به طرح "آسیاویژن" فیفا نگاه می‏کنیم، شاید وقتی این طرح برای اولین بار مطرح می‏شد، چندان خریداری نداشت. اما کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) مشکلاتی داشت که همه می‏دانیم و کم و بیش ناچار بود در این راه گام بردارد و من فکر می‏کنم وقت آن رسیده که این موازنه ‏ی قدرت در آسیا تغییر کند. این تغییر توازن را حداقل در خاورمیانه ‏اش الان به عین داریم می‏بینیم و فکر می‏کنم حتی در شرق آسیا هم شاهد همین اتفاقات باشیم.
به ‏هرحال فوتبال رشد کرده و الان در همان جنوب غربی آسیا، آکادمی فوتبال هند به جایی رسیده که من فکر می‏کنم به ‏زودی این کشور یکی از نام‏دارهای آسیا بشود و از همه جالب‏تر، در کشور جنگ ‏زده و سال‏ها درگیر با جنگ افغانستان، ما الان شاهد رشد فوتبال هستیم.
این است که به نظر من، طرح "آسیاویژن" خدمات بسیار بسیار ارزش‏مندی را به فوتبال آسیا ارائه کرده و این بر هم خوردن توازن قدرت کاملاً طبیعی است.