وقتی دانشگاه سوربن اسلامی می‌شود
تصور کنید که یک حکومت اسلامی در فرانسه تأسیس شده و فرانسویان پیروی از روش‌ها و ارزش‌های معمول چنین رژیمی را پیش گرفته‌اند. این خیال‌پردازی، پایۀ رمان جدید میشل هوئلبک* نویسندۀ معروف فرانسوی است که قبل از رسیدن به بازار، جنجال فراوان به پا کرده و از جمله توسط مجلۀ لوپوان معرفی شده است. در شرایطی که اسلام و اسلام‌گرایی ذهن فرانسوی‌ها را به خود مشغول کرده، هفته‌نامۀ اکسپرس نیز هشتاد صفحه را به خاورمیانه، اسلام و شرایط کنونی این منطقه اختصاص داده است.
نتشر شده در: : روزآمد شده در
میشل هوئلبک* از معدود نویسندگان امروز فرانسه است که در سطح بین‌المللی شهرت و اعتباری یافته است. کتاب تازۀ او هنوز به بازار نیامده، جنجال‌آفرین شده و توجه بسیاری از رسانه‌ها را جلب کرده است. موضوع این رمان تازه البته در اوضاع کنونی حساسیت‌برانگیز است و به احتمال زیاد باعث فروش بالای کتاب خواهد شد. هوئلبک در این کتاب تصور می‌کند که هفت، هشت سال دیگر، فرانسه کشوری اسلامی شده و حزبی به نام "اخوت اسلامی" بر آن حاکم گشته است.
عنوان اصلی کتاب - "**Soumission"- کم و بیش به معنای تسلیم، یا فرمان‌برداری یا گردن نهادن است، یعنی معناهایی که معمولاً از واژۀ "اسلام" مستفاد می‌شود.
مجلۀ لوپوان که قبل از انتشار کتاب به استقبال آن رفته، نظر طارق رمضان، پژوهشگر مسلمان سوئیسی و نوۀ حسن البنا، بنیانگذار اخوان‌المسلمین را در این باره پرسیده است. طارق رمضان می‌گوید که عنوان و موضوع کتاب صرفاً حیلۀ بازاریابی است. به گفتۀ وی معنای حقیقی "اسلام" سر سپردن به صلح و آرامش الهی و آزادی از قید منیت‌هاست، در حالی که منظور میشل هوئلبک از عنوان این کتاب انقیاد و اطاعت مطلق و کورکورانه است.
آنطور که مجلۀ لوپوان می‌نویسد، نویسندۀ فرانسوی در رمان جدیدش که قرار است در هفتۀ اول سال آیندۀ میلادی به بازار بیاید، تجسم می‌کند که در سال ٢٠۲٢ یک رژیم اسلامی بر فرانسه حاکم شده و شخصی به نام محمد بن‌عباس رهبری کشور را به دست گرفته است. دانشگاه سوربن به دانشگاه اسلامی تبدیل شده و برای تدریس در آن باید حتماً مسلمان بود...
اما لوپوان می‌افزاید که رمان میشل هوئلبک انتقاد ساده‌لوحانه و یک‌جانبه از اسلام و اسلام‌گرایی نیست، بلکه پرسش‌های آزاردهنده‌ای را برای خوانندۀ اروپایی طرح می‌کند: فرض کنید که اسلامی شدن فرانسه در عین حال مزایای زیادی به همراه داشته باشد. مثلاً دلار‌های نفتی عربستان به این کشور سرازیر گردد و به بحران و مضایق اقتصادی پایان دهد... فرض کنید که مشکل بزهکاری در حومه‌های فقرزدۀ شهرهای فرانسه حل شود... حقوق ماهانۀ آموزگاران به لطف ثروت بی‌حساب شیخ‌نشین‌های خلیج فارس سه‌برابر گردد و کمک‌های دولتی به خانواده‌ها و تأمین اجتماعی رونق گیرد...
مجلۀ لوپوان به طنز می‌نویسد: "رمان میشل هوئلبک شاید حتی خوانندۀ فرانسوی را به اسلام آوردن ترغیب کند. کافی است چند جمله (شهادتین) را بدون درک معنای آن حفظ و تکرار کنید تا مسلمان شوید و فرمان‌برداری مطلق و گردن نهادن را تمام و کمال بپذیرید"...
خاورمیانه: پرسش‌گاه جهان معاصر
برای دنیای امروز، خاورمیانه پرسشی بزرگ و کلافی به هم پیچیده از موقعیت‌های بغرنج، خطرهای هولناک و خشونت روزمره است.
مجلۀ اکسپرس پروندۀ مفصلی تدارک دیده – حدود هشتاد صفحه- که با تکیه بر چشم‌انداز تاریخی، تشریح وضعیت کنونی این منطقه را هدف قرار داده است.
از تقسیم خاورمیانه میان قدرت‌های بزرگ استعماری گرفته تا پیشینۀ دین‌ها و فرقه‌هایی که در این سرزمین ریشه دارد، از تاریخ خلافت‌های گوناگون اسلامی تا رقص عربی، موضوعات متنوع و متعددی در پروندۀ اکسپرس جای گرفته است. یک مقاله نیز به ایران معاصر اختصاص یافته که گفتگویی است با کریم سجادپور، که به عقیدۀ خبرنگار اکسپرس "یکی از بهترین کارشناسان ایران" است.
اکسپرس می‌نویسد: "گذشته از ایران که مرزها و گسترۀ سرزمینش ریشه‌های بسیار دیرین دارد، سایر خطوط مرزی منطقه زادۀ قرن بیستم است".
در مطلبی دیگر، پیر رازو که سال پیش کتاب پراهمیتی در بارۀ جنگ ایران و عراق منتشر کرد، یادآوری می‌کند که به استثنای قطر، بحرین و امارات متحد عرب، سایر کشورهای خاورمیانه از زمان استقلال خود به بعد، حداقل یک جنگ را تجربه کرده‌اند. همچنین امروزه به غیر از عمان و کویت، همۀ کشورهای منطقه به طور مستقیم یا غیرمستقیم در یک جنگ یا منازعۀ داخلی یا خارجی درگیرند. نویسنده دلایل اینهمه جنگ و خشونت را به چند دسته تقسیم می‌کند: مسائل هویتی، قدرت‌طلبی، ایدئولوژی‌ها و مذاهب و بالاخره بازی قدرت‌های بزرگ...
در مقاله‌ای دیگر، زیاد ماجد، استاد دانشگاه آمریکایی پاریس نگاهی سریع دارد به تاریخ سدۀ اخیر خاورمیانه و می‌نویسد که "سه لحظه" یا سه رویداد بزرگ بر سرنوشت تمامی این منطقه تأثیری عمیق نهاده است:
- وعده‌ها و خیانت‌های اروپاییان طی دو دهۀ نخست قرن بیستم. به طور مثال قولی که بریتانیا برای تشکیل یک کشور مستقل به اعراب داد و به آن عمل نکرد. فیلم لارنس عربستان جنبه‌هایی از این دورۀ مهم را روایت می‌کند.
- دومین دوره یا رویداد مهم به عقیدۀ زیاد ماجد تشکیل کشور اسرائیل و آواره شدن یک میلیون فلسطینی است: واقعه‌ای که ساختار جمعیتی بعضی کشورهای منطقه را تغییر داد.
- و بالاخره رویداد سوم، انقلاب ایران است که تمامی خاورمیانه را سخت دگرگون کرد.
رژیم ایران برنامۀ درازمدت ندارد
کریم سجادپور که به نوشتۀ مجلۀ اکسپرس پژوهشگر بنیاد کارنگی در واشنگتن است و در دانشگاه‌های هاروارد و پرینستون و استانفورد تدریس کرده، در مصاحبه با این هفته‌نامه، چکیده‌ای از اوضاع کنونی ایران را برای خوانندۀ فرانسوی شرح می‌دهد.
کریم سجادپور می‌گوید ایران نیز مثل روسیه، میان جاه‌طلبی از یک سو و احساس شدید ناامنی از سوی دیگر گرفتار شده است: ایران می‌خواهد نه تنها در مقام قدرت منطقه‌ای، که به عنوان ابرقدرت جهانی شناخته شود. به عقیدۀ سجادپور با توجه به وسعت جغرافیایی کشور، سرمایۀ انسانی و منابع طبیعی، اگر ایران درست اداره شود، خواهد توانست در جایگاه یک قدرت نوپای جهانی قرار گیرد و مثل ترکیه یکی از اعضای "گروه بیست" باشد.
کریم سجادپور در پایان این مصاحبه در بارۀ سانسور و نقض حقوق بشر در ایران می‌گوید: "همۀ رژیم‌های سرکوب‌گر "تاریخ انقضا" دارند... تلاش برای ساکت کردن رسانه‌ها و اندیشه‌های آزاد نمی‌تواند استراتژی پایداری بسازد".
سجادپور تردید دارد که رژیم جمهوری اسلامی برای درازمدت برنامه‌ای داشته باشد و می‌گوید "آیت‌الله خامنه‌ای ٧۵ سال دارد. همین که سرکوب و اختناق به او اجازه دهد که عمرش را در قدرت به پایان برساند، از نظر وی کافی خواهد بود".
*Michel Houellebecq
**Soumission – Ed. Flammarion
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید