بم، جمعه ۵ دی ۱۳۸۲ / ۲۶ دسامبر ۲۰۰۳: حوالی ساعت پنج بامداد روز جمعه زلزله‌ای با بزرگی ۶٫۶ ریشتر شرق استان کرمان را لرزاند و ده‌ها هزار قربانی گرفت. علاوه بر فاجعۀ انسانی، میراث تاریخی ایران در این زمین‌لرزه زخمی عمیق خورد. ارگ بم که تا آن روز بزرگ‌ترین مجموعۀ خشتی جهان لقب داشت به شکلی جبران‌ناپذیر ویران شد.
سازمان جهانی بهداشت شمار کشته‌شدگان زلزله را ۴۳هزار نفر و شمار آسیب‌دیدگان را حدود ۳٠هزار نفر ارزیابی کرد. اما مقامات جمهوری اسلامی شمار قربانیان را ۲۴هزار نفر اعلام کردند.
محمدابراهیم باستانی پاریزی، مورخ کرمانی در همان زمان به گستردگ همبستگی بین‌المللی با فاجعۀ بم اشاره کرد و نوشت: «در حادثۀ زلزلۀ بم دنیا تکان خورد. از هم پاشیدن ارگ بم غرب و شرق را لرزاند. در این میان کمک‌های عرب و عجم، ترک و لر، هندو و مسلمان آنقدر چشمگیر بود که زبان یارای بیان ندارد.»
حتی پرنس چارلز، ولیعهد وقت بریتانیا حدود یک ماه و نیم بعد از وقوع زلزله به ایران رفت (۲۱ بهمن). اگرچه او به عنوان «رياست عاليۀ صليب سرخ بريتانيا» از منطقه زلزله زده بم دیدار کرد، اما وجه سیاسی سفر او و دیدارش با محمد خاتمی، رئیس جمهوری اسلامی را نمی‌شد نادیده گرفت. این سفر همچنان تنها سفر یکی از اعضاء خاندان پادشاهی انگلیس به ایران پس از انقلاب به شمار می‌آید. مطبوعات اصلاح‌طلب در همان زمان نوشتند که سفر پرنس چارلز به ایران موقعیت بسیار خوبی برای «بازسازی روابط ایران با غرب به‌ویژه انگلیس» است.
باستانی پاریزی از ولتر، حکیم فرانسوی یاد می‌کند که در مورد زلزلۀ لیسبون (۱۷۵۵) که بیش از پانزده‌هزار نفر را کشت، این پرسش را مطرح کرده بود که «چرا یک خداوند لابد نیکوکار و رحیم برای این کشتار، پایتخت یک کشور کاملاً کاتولیک و مذهبی را انتخاب کرده و بالاتر از آن ساعتی را برگزیده (٩ و ده دقیقه صبح) که همه مردم خداشناس در کلیسا مشغول پرستش خداوند بودند؟»
باستانی پاریزی ادامه می‌دهد که «همین سؤال ممکن است پس از ۲۵٠ سال در ذهن هر یک از خوانندگان به صورت دغدغه‌آمیز خطور کند که چگونه می‌شود خداوند متعال، یا لااقل طبیعتی که ساخته و پرداخته و عامل اجرایی مشیت پروردگار است زمان وقوع زلزلۀ بم را در ساعت ۵ و ۲٨ دقیقۀ بامداد انتخاب کرده است. یعنی درست در همان لحظاتی که اینهمه مردم مسلمان می‌خواسته‌اند برای ادای فریضه برخاسته، آنهم برای مردم شهری که یکی از نخستین مساجد اسلامی را بنا کرده‌اند.»
سال گذشته، خبرگزاری مهر نزدیک به سپاه پاسداران در بارۀ مرمت ارگ بم نوشت: «کشورهای مختلف در بحث بودجه و تأمین نیروهای انسانی متخصص به میدان آمدند اما پس از مدتی نقش باستان‌شناسان و مرمت‌گران خارجی با خروج آنها از پروژۀ بازسازی کمرنگ شد و متخصصان داخلی با استفاده از مصالح بومی و توان نیروی انسانی داخلی کار بازسازی بنا را ادامه دادند.» این خبرگزاری با اشاره به کمبود بودجه و امکانات نوشت: «بی پولی پشت دروازه های ارگ خیمه زده است.»
اگرچه برای مردم زمانه ویران شدن ارگ فاجعه‌ای بزرگ و حسرتی جبران‌ناپذیر بود، اما بازدیدکنندگان دهه‌های آینده همین بقایای مجموعه را با تحسین خواهند نگریست و زلزلۀ ۱۳۸۲ را احتمالاً یکی از بی‌شمار رویدادهایی در نظر خواهند گرفت که قلعۀ پیر طی قرن‌ها شاهد بوده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید