در بارۀ «یادنامۀ دوست، هوشنگ کشاورز صدر» - گفتگو با ناصر مهاجر
نتشر شده در:
گوش کنید - ۱۴:۲۷
کتاب «یادنامۀ دوست هوشنگ کشاورز صدر»، چنانکه از عنوان آن پیداست به یاد و بزرگداشت هوشنگ کشاورز صدر، از نخستین پژوهشگران در گسترۀ مطالعات ایلی و عشایری در ایران و نیز کنشگران سیاسی دهۀ چهل به همت و ویراستاری ناصر مهاجر و سیروس جاویدی فراهم آمده و در ٧٧۵ صفحه از سوی انتشارات باران در سوئد به چاپ رسیده است. این کتاب، با این حال، تنها «یادی از دوست» نیست، بلکه یادآوری گوشه‌هائی از تاریخ ایران نیز هست و مجموعه‌ای از پژوهش‌های هوشنگ کشاورز صدر را نیز که دستیابی به آنها تا کنون آسان نبود، در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد. ناصر مهاجر در این گفتگو به انگیزۀ تدوین این کتاب و اهمیت آن برای شناخت دوره‌ای از تاریخ ایران اشاره دارد.
امیر هوشنگ کشاورز صدر برای دست اندرکاران جنبش دانشجوئی سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۲ در ایران، و سپس پژوهشگران موسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بویژه آنان که سر در پژوهش‌های ایلی و عشایری داشتند و نیز کسانی که در سال‌های ۴۰ به حلقۀ نیروهای چپ و جبهۀ ملی رفت و آمد می‌کردند و در دوران نزدیک به امروز، آنانی که پس انقلاب اسلامی سال ۵٧ ناگزیر راه گریز از ایران برگزیدند و گلیم خود در فرانسه بر زمین انداختند، نامی آشناست.
با این حال، این نام آشنا برای بسیاری از آشنایان نیز فراوان پرده‌های پیش از این ناگفته و ناشناخته دارد که اینک گوشه‌هائی از آنها به کوشش گردآورندگان و ویراستاران در کتاب پُر برگ و بار «یادنامۀ دوست هوشنگ کشاورز صدر» گشوده شده است.
ناصر مهاجر با تاکید بر اهمیت پژوهش‌های امیر هوشنگ کشاورز صدر، یادآوری می‌کند که او «مردی سیاسی بود که می‌توانست فرای احزاب و نیروهای گوناگون قرار گیرد و به چگونگی همراه کردن افراد با اندیشه‌های متفاوت، از جمله لیبرال، دموکرات، دست چپی، دین باوران لائیک از هر دین و آئینی، برای ساختن یک ایران آزاد و دموکراتیک بیندیشد». او تاکید می‌کند که برای کشاورز صدر «اینکه فرد دارای چه ایدئولوژی و فکری هست، نسبت به معیارهای انسانی و درستی فرد، ثانوی بود. او مرد اخلاق و ارزش بود».
ناصر مهاجر به پژوهش‌های کشاورز صدر در پهنۀ مطالعات ایلی و عشایری اشاره دارد و تاکید می‌کند که هدف از تدارک کتاب این بود که «افرادی که برای این آب و خاک زحمت کشیده‌اند و کوشیده‌اند که این جامعه گام‌هائی بسوی ترقی و بهروزی بردارد، از یاد نروند». بگفتۀ او «یادِ آنان، یادِ نهادها و موسسات و رویدادها نیز هست و به عنوان نمونه، در این کتاب فراوان به موسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی اشاره شده است که اگر در این زمینه مطالب جدی به اندازه کافی وجود داشت، شاید نیازی نبود که ما تا این حد بدان بپردازیم. این چنین، از رهگذر وی بر یک سلسله از نهادها، روندها و تشکل‌های سیاسی نوری افکنده شده و کوشش کرده‌ایم فرد را، وی را، در متن رویدادها و فضاهای اجتماعی که در آن قرار داشت، بشناسانیم».
ناصر مهاجر در بارۀ اهمیت فراهم آوردن چنین مجموعه‌‌هائی برای تاریخ نویسی، با اشاره به وضعیت ایران، می‌گوید «اگر در جامعۀ بسامانی بسر می‌بردیم، شاید نیازی نبود که کتاب تا این حد پر برگ شود، اما از آنجا که چنین نیست، مطالب این کتاب مادۀ اولیه را در اختیار تاریخ نگاری می‌گذارد که بخواهد به عنوان مثال در بارۀ موسسات نوین، یا جبهۀ ملی سوم یا تبعید به پژوهش بپردازد».
ناصر مهاجر و سیروس جاویدی در این مجموعه گفتگوهای خود با نزدیکان و یاران و دوستان کشاورز را با فراهم آوردن نزدیک به ٧۰ نوشته گوناگون در بارۀ او و ۱۲ پژوهش و جُستار و ۹ نامه و گفتار از او تکمیل کرده‌اند.
این گفتگو را با بکار انداختن ابزار خوانش صوت گوش کنید...
یادنامۀ دوست هوشنگ کشاورز صدر
گردآورندگان و ویراستاران: ناصر مهاجر، سیروس جاویدی
نشر باران، سوئد – چاپ اول ۲۰۲۰
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید