مجید محمدی : روحانی و ظریف فاقد سرمایه سیاسی لازم برای مذاکره با آمریکا هستند

به گمان مجید محمدی، تحلیلگر و پژوهشگر مقیم آمریکا، مسیر بازگشت بایدن به برجام سنگلاخ است و به سهولت طی نخواهد شد. به گفتۀ او روحانی و ظریف فاقد اعتبار و سرمایه سیاسی لازم برای مذاکره با آمریکا هستند و جو بایدن نمی تواند مناسبات جدید اسرائیل و کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس را به دورۀ پیش از توافق آبرامز برگرداند. این توافق و بسیاری از تصمیم‌های دولت دونالد ترامپ در خصوص ایران برگشت‌ناپذیرند.

مجید محمدی © RFI

بازگشت بایدن به برجام آنطور که دولت ایران انتظار داشت به سهولت صورت نمی پذیرد. بدون لغو تحریم‌ها، حکومت ایران بازگشت آمریکا به برجام را بی معنا و حتا به زیان خود می‌داند و آمریکا نیز می‌گوید که بدون بازگشت تهران به تعهداتش در برجام نه به این توافق بازمی گردد نه تحریم‌های خود را علیه جمهوری اسلامی لغو می‌کند.

بازگشت یا عدم بازگشت آمریکا به برجام در عین حال تحت الشعاع مناسبات قدرت در داخل حکومت ایران قرار گرفته و در بین امضاکنندگان برجام از هم اکنون صف‌بندی‌های تازه ای میان کشورهای غربی از یک طرف و ایران و چین و روسیه از طرف دیگر به وجود آورده است. چقدر می توان به گشایشی در وضع به وجود آمده خوش‌بین بود؟

در پاسخ به این پرسش و پرسش‌های دیگر، مجید محمدی، تحلیلگر و پژوهشگر مقیم آمریکا، از جمله گفته است :

بعید است تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری در ایران شاهد گشایشی باشیم، هر چند دو طرف پشت پرده با یکدیگر مذاکره کنند. حسن روحانی و محمدجواد ظریف فاقد سرمایه سیاسی لازم در ساخت قدرت ایران هستند و بعید است که آمریکا پیش از انتخابات آینده ریاست جمهوری ایران با آنان وارد مذاکرۀ رسمی شود.

به گفتۀ مجید محمدی این وضعیت در دورۀ گذشته، یعنی دورۀ احمدی‌نژاد، نیز رُخ داد. در دورۀ احمدی نژاد، علی خامنه‌ای، رهبر حکومت اسلامی، محمود احمدی‌نژاد را دور زد و نمایندگان او در عمان وارد مذاکره با آمریکا شدند و تا موقعی که احمدی‌نژاد نرفت اتفاق یا گشایشی روی نداد.

مجید محمدی در ادامه گفته است : اینبار جناح اصولگرا یا بنیادگرای حکومت اسلامی قصد دارد رأساً وارد گفتگو و مذاکره با آمریکا بشود و مصوبۀ اخیر مجلس در خصوص خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح های اتمی نیز در این چارچوب قابل فهم است.

اتفاق دیگری که، به گفتۀ مجید محمدی، محتمل است این است که دو طرف بدون سر و صدا یا بدون مذاکرۀ رسمی و با برخی عقب نشینی‌های جزئی از مواضع خود تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران به نوعی توافق دست یابند، هر چند بعید است که تا پنج ماه آینده تحریم‌های نفتی یا بانکی علیه ایران برداشته شوند.

به گفتۀ مجید محمدی، در مواجهه با ایران، جو بایدن در چارچوب مطالبات حداکثری که مایک پمپئو، وزیر امور خارجۀ پیشین آمریکا، طرح کرد، عمل نمی‌کند. آن مطالبات حداکثری بودند. جو بایدن، به گفتۀ مجید محمدی، یک رشته مطالبات جزئی یا حداقلی دارد : اینکه برای نمونه نیروهای آمریکایی در عراق هدف تعرض ایران و نیروهای نیابتی این کشور قرار نگیرند.

مجید محمدی در عین حال تصریح کرده است که پیمان یا طرح آبرامز یکی از موانع اصلی بازگشت بایدن به برجام است. این طرح که به عادی شدن مناسبات اسرائیل و کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس منجر شد در واقع همکاری‌های امنیتی این کشورها را در واکنش به تهدیدهای جمهوری اسلامی در پی داشته است. به همین خاطر هرگونه توافق میان جو بایدن و ایران نیازمند تضمین‌های امنیتی حکومت اسلامی ایران در قبال اسرائیل و کشورهای عرب منطقه است و جمهوری اسلامی ایران نمی تواند این ضمانت‌ها را نادیده بگیرد.

به همین خاطر، به گمان مجید محمدی، مسیر بازگشت آمریکا به برجام سنگلاخ است و به سهولت طی نخواهد شد. جو بایدن نمی تواند مناسبات جدید اسرائیل و کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس را به دورۀ پیش از توافق آبرامز برگرداند. این توافق و بسیاری از تصمیم‌های دولت دونالد ترامپ در خصوص ایران برگشت‌ناپذیرند.

مجید محمدی در ادامۀ اظهاراتش افزوده است که جمهوری اسلامی ایران تاکنون فشار تحریم‌های آمریکا را با افزایش تورم و بالا بردن نرخ خدمات و قیمت کالاها به جامعه منتقل کرده و در عین حال کوشیده خود را از "شر جناح اصلاح طلب یا میانه رو حکومت رها کند". این کار که در آخرین انتخابات مجلس انجام شد در انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری پیش رو نیز ادامه خواهد یافت که طی آن قرار است یک نامزد نظامی یا نزدیک به سپاه پاسداران بر کرسی ریاست جمهوری تکیه بزند و به این ترتیب یک قدرت یکدست در ایران شکل بگیرد.

مجید محمدی سپس تصریح کرده است که یکدست شدن قدرت به معنای رفع یا حل مشکلات جمهوری اسلامی نیست، زیرا، این مشکلات به گفتۀ او ساختاری هستند مضاف بر اینکه شکاف میان قدرت و جامعه عمیق و جدّی است.