اسرائیل، ایران و انقلاب ژئواستراتژیک در خلیج فارس و جهان عرب-گفتگو با هنریک سیمرمن
نتشر شده در:
گوش کنید - ۱۰:۲۶
هنریک سیمرمن، روزنامه نگار باسابقۀ اسرائیلی و رئیس اتاق بازرگانی و صنایع اسرائیل و کشورهای خلیج فارس در گفتگوی اختصاصی با بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه، به تشریح عوامل انقلاب بزرگ ژئواستراتژیکی پرداخته که از بیست ماه پیش در مناسبات اسرائیل و جهان عرب آغاز شده و کل سیمای خاورمیانه را در سال های آینده رقم خواهد زد. به گفتۀ سیمرمن در این انقلاب بزرگ، مردم صلح‌دوست ایران که امروز سخت در رنجند و بهای سنگینی می پردازند می توانند نقشی مهم ایفاء کنند مشروط به این که تغییرات مهمی در خود ایران روی دهد و حکومت این کشور به کلیه روش ها، تهدیدها و رفتارهای شناخته شدۀ خود در خاورمیانه خاتمه دهد.
ار.اف.ای: سپاسگزارم آقای "هنریک سیبرمن" که دعوت ما را به این گفتگو پذیرفتید. بدون تردید مهمترین رویداد دو سال اخیر در خاورمیانه توافقات ابراهیم، عادی شدن مناسبات اسرائیل و کشورهای عرب از شمال آفریقا تا خلیج فارس بوده است. مایلم پیش از هر چیز از شما بپرسم : اهمیت این تحول چیست؟ انگیزهای اصلی آن کدام‌ها بوده‌اند؟ و تا کجا این تحول افق سیاسی-اقتصادی منطقه و به ویژه خلیج فارس را تحت تاثیر قرار داده است؟
هنریک سیمرمن : من فکر می کنم یک انقلاب ژئواستراتژیک مهم در منطقه را تجربه می کنیم. این انقلاب بزرگ هنوز خوب فهمیده نشده است از جمله در جهان غرب و کشورهای اروپایی. آنچه امروز شاهد هستیم نوعی تغییر پارادایم – یا سرمشق فکری- است. اسرائیل و کشورهای عرب به دلایل عدیده به اهمیّت یک رشته توافقات سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و حتی نظامی پی برده‌اند. در واقع، امروز داریم فصل چهارم یک کتاب بیست فصلی را می خوانیم. چیز تازه‌ای را داریم تجربه می کنیم که به تازگی آغاز شده است. در سال های آینده کشورهای دیگری به توافقات ابراهیم خواهند پیوست.
ار.اف.ای : شما از تغییر پارادایم صحبت می کنید. آیا این تغییر از سوی شمار مهمی از فعالان و کشورهای منطقه و یا خارج از منطقه پذیرفته شده است؟
هنریک سیمرن : بله، دلایل متعددی منشاء این تغییر پارادایم بوده‌اند. اولین و شناخته شده ترین آنها وجود دشمنان مشترک است. برای نمونه، اسرائیل و کشورهای عرب هم از سوی حکومت ایران تهدید می شوند هم از سوی گروه های جهادی. وجود این دشمنان مشترک حتی پیش از توافقات ابراهیم به نزدیک شدن اسرائیل و کشورهای عرب به یکدیگر در عرصه های امنیتی و اطلاعاتی بسیار کمک کرد.
اما، تغییر پارادایم در منطقه دلایل دیگری نیز داشته است از جمله این که جهان عرب دریافت که در جنگ با اسرائیل راه حل نظامی وجود ندارد و ضروری است که راهبرد دیگری جستجو شود. دلیل سوم نزدیکی اعراب و اسرائیل به یکدیگر این است که اسرائیل به یک ملت "دانش بنیان" تبدیل شده است : کشوری از منظر تکنولوژیک پیشرفته که شرکت هایش در مهمترین بازارهای جهانی بورس از آمریکا تا اروپا حضور فعال دارند. گمان می کنم که جهان عرب امروز تلاش می کند که به یک منطقۀ "دانش بنیان" تبدیل شود و نه حتی به ملت یا ملت‌های "دانش بنیان". جهان عرب می داند که در این حوزه بستر همکاری با اسرائیل وجود دارد و چنین همکاری از همین حالا نیز شروع شده است. این همکاری میان اسرائیل و امارات وسیعاً آغاز شده و با بحرین و مراکش از بیست ماه پیش در جریان است.
چهارمین عامل نزدیکی اسرائیل و اعراب این است که هفتاد درصد جمعیت جهان عرب امروز کمتر از سی سال دارد. به گمان من این جمعیت جوان نمی خواهد بار سنگین گذشته را به کول بکشد. برای این جمعیت جوان جنگ های قرن بیستم به دوردستی جنگ‌های دورۀ روم باستان است که کمترین ارزشی برای ساختن آینده ندارند. این جمعیت جوان واقعیت های استراتژیک و ژئوپولیتیک حاضر را به گونۀ دیگری می بیند، یعنی آنها را بستر همکاری می داند. از اوایل تابستان امسال ماهانه بین چهار تا پنج پرواز میان اسرائیل و امارات راه اندازی خواهد شد. تاکنون چهارصد هزار اسرائیلی به امارات سفر کرده اند و از نزدیک با یک کشور عربی آشنا شده‌اند که فرسنگ ها با تصورات گذشته آنها فاصله دارد. در واقع، با نوعی تغییر باورها و افکار روبرو هستیم که بسیار، بسیار مهم است. گمان می کنم که شیوع "کووید" نیز به این تغییر باورها کمک کرد. کووید به همه این را فهماند که همگی سرنشینان یک کشتی هستیم. این طور نیست که مصیبت در یک جا متوقف شود و به دیگر جاها سرایت نکند. امروز میان اسرائیل و جهان عرب در زمینۀ مقابله با کووید یک همکاری از جمله در زمینۀ تکنولوژیک وجود دارد. این همکاری باعث شد که کشورهایی که تا دو سه سال پیش دشمنان یکدیگر محسوب می شدند امروز به متحدان یکدیگر بدل گردند.
ار.اف.ای : آقای سیمرمن شما یک روزنامه نگار باسابقه و کارشناس مسائل خاورمیانه هستید و امروز رئیس اتاق بازرگانی و صنایع اسرائیل و کشورهای عرب خلیج فارس. در نهایت، توافقات ابراهیم که در آغاز به عنوان توافقات امنیتی در مقابل تهدیدهای مشترک، به ویژه تهدید رژیم ایران، انگاشته می شد، نتایج بسیار مهمتر و گسترده تری دارند. آیا فکر نمی کنید که این توافقات از هم اکنون نگرانی رژیم ایران را برانگیخته باشد که برای نمونه امارات متحد عربی را جزء حوزۀ نفوذ خود انگاشته است؟ به گمان شما، آیا حضور ملموس و مهم اسرائیل در خلیج فارس منشاء تنش های تازه ای خواهد بود یا بالعکس می توان آن را شانسی برای مناسبات آینده اسرائیل و ایران دانست؟
هنریک سیمرمن : آنچه شاهد هستیم یک تغییر بزرگ است که می تواند ثبات منطقه را در پی داشته باشد. به گمان من رهبران رژیم ایران هنوز نفهمیده اند چه اتفاقی افتاده است یا چه اتفاقی در حال رخ دادن است. البته برخی دیگر کشورها در جهان عرب و مسلمان این تغییر را نوعی تهدید و اتفاق ناگوار می دانند و من فکر می کنم که آنها اشتباه می کنند. بالعکس توافقات ابراهیم بهترین اتفاقی بوده که در منطقه روی داده است، زیرا، این توافقات به پی ریزی گفتگو و در نتیجه نزدیکی میان کشورهای منطقه و فاصله گیری آنها از جنگ منجر شده‌اند. و این رویداد، رویداد بسیار مهمی است که خاورمیانه سخت به آن احتیاج دارد.
اسرائیل و جهان عرب در حال تحکیم پیوندهای اقتصادی خود هستند. برای نمونه، قرار است میان ابوظبی و بنادر خیفا یک خط آهن قطارهای سریع السیر احداث شود که در عمل کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس را به اتحادیۀ اروپا وصل خواهد کرد (فاصلۀ اسرائیل با قبرس با هواپیما بیست و پنج دقیقه است). از طرف دیگر اسرائیل می داند که از طریق دوبی فقط یک ساعت با یک بازار بزرگ با دو میلیارد نفر مصرف کننده فاصله دارد. بنابراین، توافقات ابراهیم یک جنبۀ اقتصادی بسیار مهم دارد. در حال حاضر عربستان همچنان ناظر منتظر است، ولی به کشورهای عرب چراغ سبز را نشان داده است. مجموعۀ این عوامل باعث می شود که بگوییم که با یک دورۀ مهم تاریخی روبرو هستیم. سال های آینده برای منطقه حساس خواهند بود و من امیدوارم که کشورهای دیگری از جهان عرب و مسلمان به این رویداد تاریخی بپیوندند.
ار.اف.ای : به عنوان آخرین پرسش آقای سیمرمن، در این رویداد و تحول بزرگ، ایران، صرف نظر از رژیم آن، به عنوان یک کشور مهم منطقه چه جایگاهی خواهد داشت و در پرتو این رویداد پیام شما به ایرانیان، به مردم کوچه و بازار در ایران چیست؟
هنریک سیمرمن : مردم کوچه و بازار در ایران در رنجند. آنان بهای سنگینی می پردازند. من مردم ایران را از صمیم دل ستایش می‌کنم. فکر می کنم اکثریت بزرگ مردم ایران خواستار صلح هستند. این میل به صلح را من در نزد ایرانیان در شبکه های اجتماعی می بینم. این میل به دوستی و صلح در بین ایرانیان تبعیدی بسیار بارز است. اکثریت بزرگ ایرانیان خواستار جنگ با اسرائیل نیستند. اما، اسرائیل دائماً از سوی رژیم ایران که عضو سازمان ملل هم هست تهدید می‌شود و این قابل قبول نیست. باید ایران و مردم ایران را محترم شمرد. باید به کرامت و غرور مردم ایران و کشور ایران احترام گذاشت. اما، نمی توان پذیرفت که یک دولتی ملتی دیگر را دائماً تهدید کند، آنهم ملت یهود که این همه و تا همین هشتاد سال پیش متحمل رنج‌ها و مصیبت‌ها بزرگ بوده است. امیدوارم در سال های آینده شاهد تغییراتی در ایران نیز باشیم. گمان می کنم که ایران می تواند نقشی مهم در منطقه بر عهده بگیرد، اما، نه به طریقی که طی سال های اخیر شاهد بوده ایم. یعنی : با تهدیدهای یهودستیزانه، با تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی و موشک های بالستیکی، با حمایت از گروه های شبه نظامی نیابتی که هدف شان تهدید موجودیت اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه است. حمایت از حزب‌الله در لبنان، جهاد اسلامی و حماس در غزه قابل پذیرش نیست. اکنون در سال ٢٠٢٢ هستیم و ضروری است به شیوه ها و پیوندهای دیگر روی آوریم. من گمان می کنم که توافقات ابراهیم به تثبیت اوضاع منطقه کمک خواهند کرد و امیدوارم بعد از کشورهای عرب، دیگر کشورهای مسلمان از جمله ایران نیز به این روند بپیوندند.
ار.اف.ای : از توضیحات شما بسیار سپاسگزار آقای هنریک سیمرمن و ممنونم که دعوت ما را به این مصاحبه پذیرفتید.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید