جمشید بهنام در جمع جرج گورویچ، کلود لوی استراوس، ژرژ بالاندیه و آلفرد سووی
نتشر شده در:
گوش کنید - ۳۳:۰۲
میهمان این هفتۀ "چهره ها و گفتگوها"، جمعیّت شناس، جامعه شناس و پژوهشگر د ر تاریخ اندیشه ها و بویژه در فکر و پدیدۀ تجدد و مدرنیته در ایران است. او از بنیان گذاران دانش جامعه شناسی و نهادهای آموزشی و پژوهشی در این زمینه است و با تالیف، تحقیق و تدریس نقش پر اهمیتی در نهادینه کردن این شاخه از علوم اجتماعی در ایران ایفا کرده است.میهمان این هفتۀ برنامه، دکتر جمشید بهنام است که نام، اندیشه و آثار وی برای بسیاری از فارسی زبانان و بویژه برای همۀ آنانی که به حوزۀ علوم اجتماعی توجهی نشان داده اند، آشناست.
این گفتگو هنگامی صورت می گیرد که دهها هزار تن مهاجر و پناه جو، که انتظار می رود شمار آنان تا پایان سال به صدها هزار نفر نیز برسد، یا در سراسر خاک اروپا سرگردانند و یا با رسیدن به کعبۀ مقصود خویش بر درب پناهندگی در این و یا آن کشور می کوبند. سخن را پس در زمینۀ مهاجرت و انگیزه ها و نتایج محتمل و ممکن آن آغاز می کنیم. بگفتۀ دکتر جمشید بهنام اینگونه مهاجرت های جمعی و گسترده با تعریف سنتی ما از مهاجرت همخوانی ندارد و بنا بر این باید برای آنها در جستجوی تعریف دقیق دیگری بود.
جمشید بهنام در بارۀ تاثیرات احتمالی برخی مهاجرت ها به نمونۀ ایرانیانی اشاره دارد که پیش و در دوران مشروطه به اروپا آمدند و با اینکه شمار آنان بسیاراندک بود در تحول فکری و سیاسی ایران زمان خود چنان نقشی ایفا کردند که نتایج آن همچنان پایدار است.
در این گفتگو، دکتر بهنام از کودکی خود در لبنان و سیر و سیاحت در این کشور و نیز در سوریه و فلسطین سخن می گوید وبه دوران تحصیل در دبیرستان فیروز بهرام و دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران اشاره دارد. جمشید بهنام سپس یاد می آورد که وی چگونه به فرانسه آمد و همزمان به تحصیل در علم اقصاد و علوم اجتماعی، که برخی از آنها در آندوران جوانه زده و پا می گرفت، سرگرم شد. او در آن زمان با استادانی که پر آوازه بودند و یا دیرتر پر آوازه شدند، چون جرج گورویچ، کلود لوی استراوس، ژرژ بالاندیه و آلفرد سووی معاشر شد و پیگیرانه در سمینارهای آنان شرکت می کرد.
جمشید بهنام همچنین از چگونگی ایجاد درس علوم اجتماعی وسپس رشتۀ جامعه شناسی در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران و ایجاد موسسۀ مطالعات و تحقیقات علوم اجتماعی می گوید و بالاخره به تاسیس دانشکده علوم اجتماعی در دانشگاه تهران می پردازد.
دکتر جمشید بهنام، که خود بنیان گذار و تا وقوع انقلاب رئیس دانشگاه فارابی بود، انگیزه ها واهداف تاسیس این دانشگاه را تشریح می کند و نشان میدهد چگونه فلسفه و اندیشۀ بنیادین آن در تاسیس دانشگاه های دیگری در جهان مورد استفاده قرار گرفت.
در این گفتگو وی همچنین به پرسش هائی در بارۀ تحقیقات و آثار دهه های اخیر خود که به تجدد و مدرنیته در ایران اختصاص داشته است، پاسخ می گوید.
در بارۀ میهمان هفته
جمشید بهنام از پدران بنیان گذار دانش جامعه شناسی و نهادهای پژوهشی و آموزشی آن در ایران است. هنگامی که در سال ۱۳۵۱ دانشکدۀ علوم اجتماعی در دانشگاه تهران تاسیس شد، جمشید بهنام، که خود در ایجاد آن کوشش کرده بود، به ریاست دانشکده برگزیده شد. وی پیش از آن بیش از یک دهه در "موسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی" به آموزش و پژوهش پرداخته بود. دکتر بهنام در این دوران بویژه در ورود جامعه شناسی خانواده و نیز جمعیّت شناسی به ایران و نهادینه کردن آنها نقش عمده ایفا کرد.
وی پس از آن به معاونت دانشگاه تهران و سپس ریاست دانشگاه فارابی رسید که خود بر پایۀ نوآوری های پر ارزشی در امر آموزش همراه بود.
جمشید بهنام زادۀ استانبول است. او در سال ۱۹۲۸ ( ۱۳۰۷) بدنیا آمد و پس از انجام تحصیلات ابتدائی در بیروت و کسب دیپلم متوسطه در تهران، وارد دانشکدۀ حقوق شد و در سال ۱۹۵۸ از دانشگاه پاریس در رشتۀ اقتصاد دکترای دولتی گرفت.
دکتر بهنام پس از انقلاب در پاریس ساکن شد و از سال ۱۹۸۱ مدتی قائم مقام دبیرکل شورای جهانی علوم اجتماعی در یونسکو شد. وی در همین ایام از یکسو در امر توسعۀ نهادهای آموزشی بویژه در افریقا و از سوی دیگر در کار تشکیل سمینارها و مطالعه در بارۀ خانواده در جهان سهم بسزائی بر عهده گرفت.
"ساختار خانواده و خویشاوندی"، "مقدمه ای بر جامعه شناسی" (به همراۀ دکتر شاپور راسخ)، "مبانی جمعیّت شناسی" از جمله آثار او پیش از انقلاب است.
دکتر بهنام در دهه های اخیر به پژوهش در بارۀ تجدد و مدرنیته در ایران پرداخت و دو کتاب معروف "ایرانیان و اندیشۀ تجدد" و "برلنی ها" حاصل تحقیقات این دوران است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید