خشک‌شدن دریاچه ارومیه؛ از ناکارآمدی مسئولان تا گمان بر استخراج لیتیوم
دریاچه ارومیه در حال خشک‌شدن است. به‌گفته مسئولان، این رخداد علاوه بر پیامدهای امنیتی، بیش از ۱۴ میلیون شهروند را با پدیده ریزگردهای نمکی درگیر می‌کند. برخی دیگر از مسئولان، علاوه بر عامل خشکسالی و سوءمدیریت، برخوردهای سیاسی و به‌کار نگرفتن افراد توانمند را سببی می‌دانند که مانع احیای دریاچه شده‌است. در همین روزها در خبرگزاری دولت می‌خوانیم «در پی این خشکیدن، با استخراج لیتیوم، منابع مالی بسیار فراهم خواهد شد». یک مقام دولتی دیگر اما به‌سرعت تکذیب و می‌گوید که احیای دریاچه، اولویت دولت است.
نتشر شده در:
از حدود سال ۱۳۷۹ نگرانی‌ها در مورد خشکسالی دریاچه ارومیه آغاز شد و بسیاری از کارشناس‌ها و شماری از مسئولان وقت، بر این مهم هشدار دادند.
دولت وقت، در سال ۱۳۹۲ یک کارگروه را برای «نجات دریاچه ارومیه» تشکیل داد و سپس با تاسیس ستاد «احیای دریاچه» قرار شد که طی روندی ده ساله، این دریاچه که وسعت آبی‌اش روز‌به‌روزکاهش می‌یافت، احیا شود.
عیسی کلانتری که بعدها به ریاست سازمان محیط زیست رسید سال‌ها در این مقام ماند، دبیری ستاد برشمرده را برعهده گرفت. او در همان دوران مسئولیت، در سال ۱۳۹۸ اظهار کرد: تا سال ۱۴۰۶ شاهد احیای اکولوژیک دریاچه ارومیه خواهیم بود.
کلانتری که اکنون دیگر در دولت حضور ندارد، همان کسی است که در پی ناکامی چندین ساله در احیای دریاچه ارومیه، به‌تازگی گفت: دریاچه ارومیه به هر قیمت، حتی به بهای خشکاندن کشاورزی منطقه، باید احیا شود. وزیر کشاورزی دولت محمد خاتمی، مقام‌های بالادست را به «پیامد امنیتی» خشک‌شدن دریاچه بیم داده و گفته‌است که در پی آن، هیچ حکومتی نمی‌تواند در کشور دوام بیاورد.
هیاهویی برای هیچ
کارشناسان می‌گویند که ۹۵ درصد از دریاچه ارومیه خشک شده‌است. رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی از «شفاف نبودن» هزینه‌هایی بسیار خبر می‌دهد که تحت عنوان «احیای دریاچه ارومیه» پرداخت شده‌است. سمیه رفیعی می‌گوید که «اسناد» برخی‌شان موجود است، برخی دیگر هم ناموجود.
در سویی دیگر، اندکی پیش از بحران تازه در دریاچه ارومیه، مدیر پیشین دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه، خبر داد که دولت سیزدهم از ارائه اطلاعات در مورد برنامه‌ریزی برای احیا، خودداری می‌کند. مسعود تجریشی گفته‌بود که دولت ابراهیم رئیسی، به هیچ‌یک از ۲۴ نامه‌ای که از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه، ارسال شده، پاسخی نداده‌است.
بوی عیدی، بوی لیتیوم
در چهاردهم شهریور ماه، در اوج بحران و بحث در مورد وضعیت دریاچه، خبرگزاری رسمی دولت مطلبی را منتشر کرد با عنوان « لیتیوم، ارزش خشک‌شدن دریاچه‌ها را دارد؟». نویسنده مطلب، با اشاره بر این‌که «خشکسالی و سدسازی» موجب خشکیدن دریاچه‌های داخلی شده و «تلاش‌هایی برای احیای آن‌ها» هم انجام شده‌است، خبری دیگر هم داشت.
بر پایه مطلب خبرگزاری وابسته به دولت، بررسی‌ها نشان می‌دهد که این خشکیدن در ادامه «منابع مالی زیادی» را از طریق استخراج لیتیوم، به‌همراه دارد.
در این نوشته، با استناد گزارش‌های رسانه‌ای، از وجود منابع عظیم لیتیوم، در کف «دریاچه‌های نمک قم، بختگان، هامون، جازموریان و ...» خبر داده‌‌شد.
بر اساس مطلب برشمرده، «شاید احتمال بر استخراج لیتیوم» که یک «فلز قلیایی نقره‌ای-سفید و نرم» است، یکی از دلایل توجه ناکافی به روند خشک‌شدن این منابع مهم طبیعی و نیز «تعلل در احیای آن» باشد.
حساسیت بالا، بدون روشنایی
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی، دو روز پس از انتشار مطلب پیش‌گفته، احتمال «استخراج لیتیوم پس از خشک شدن منابع آبی نمکی» را غیرکارشناسی قلمداد کرد. سعید شهند اظهار کرده‌است: حتی اگر در کف دریاچه ارومیه معادن طلا نیز وجود داشته باشد، این امر توجیهی برای خشک شدن منابع آبی نیست.
شهند می‌گوید که شخص رییس‌جمهوری، برای احیای دریاچه ارومیه «حساسیت بالایی» دارد.
با وجود این گفته‌ها اما دولت تاکنون به تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه، که توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و ارائه شده، پاسخی آشکار نداده‌است.
تا خشک‌شدن، یک پاییز مانده و بس
مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، می‌گوید دریاچه ارومیه «هنوز» خشک نشده‌است. آرزو اشرفی‌زاده، اما افزوده که در صورت تداوم در روند کنونی و تامین نشدن حق‌آبه دریاچه، خشک‌شدن آن در «پاییز امسال» قطعی است.
بر پایه گزارش و تصویرهای ماهواره‌ای شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی، تراز سطح آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰/۱۹ متر، وسعت آن ۱۰۱۰ کیلومترمربع و حجم آب موجود در دریاچه نیز ۱/۳۹ میلیارد مترمکعب، اعلام شده‌است.
بر اساس گزارشی دیگر، طبق یک محاسبه که در سال ۱۳۷۷ انجام گرفت، دریاچه ارومیه با مساحتی برابر با حدودا شش‌هزار کیلومترمربع، بیست‌و‌پنجمین دریاچه بزرگ جهان به‌لحاظ مساحت اعلام شده‌‌بود.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید