ایران یک میلیارد درخت، عراق فقط پنج میلیون؟
در حالی که مقامات جمهوری اسلامی وعدۀ کاشت یک میلیارد درخت در عرض چهار سال را داده‌اند، نخست‌وزیر عراق آغاز برنامه‌ای را برای کاشت ۵ میلیون نهال اعلام کرد. احتیاط وی در عدم تعیین مدت زمان این برنامه گویای دشواری‌های عظیم اجرای این نوع طرح‌هاست که در بسیاری موارد از مرحلۀ گزارش‌های کارشناسی فراتر نمی‌رود.
نتشر شده در:
روز یکشنبه ۲۱ اسفند، محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق که به بصره رفته بود از طرح کاشت پنج میلیون درخت برای مقابله با بیابانی شدن کشور خبر داد.
به گفتۀ او «گرم شدن هوا، کاهش بارندگی، افزایش طوفان‌های شن و به طور کلی تغییرات آب و هوا، امنیت غذایی، زیست‌محیطی و بهداشتی ما را به خطر انداخته».
او اعلام کرد که برنامۀ کاشت ۵ میلیون نهال – از جمله نخل – در تمام استان‌های کشور آغاز می‌شود. اما السودانی ترجیح داد که از محدودۀ زمانی این طرح چیزی نگوید.
طرح‌های ناکام
از دهۀ ۱٩۵٠ میلادی به بعد، سازمان ملل متحد طرح‌های بی‌شماری را برای مبارزه با پیشروی بیابان‌ها، ایجاد فضای سبز و گسترش کشاورزی سازماندهی کرد. قارۀ آفریقا به ویژه مورد توجه خاص کارشناسان سازمان ملل بود. از آن زمان تاکنون، در بسیاری از کشورهای جهان سوم، دولت‌ها یا سازمان‌های غیردولتی طرح‌هایی را در این جهت آغاز کرده‌اند. اما نتیجۀ کلی تا امروز بسیار محدودتر از برنامه‌های پیش‌بینی شده بوده است. تنها در کشورهای ثروتمند که معمولاً با تهدید بیابانی شدن مواجه نیستند، درختکاری مطابق با برنامه‌های درازمدت پیش رفته است.
طرح جدید عراقی‌ها حداقل از نظر کمّی، واقعی‌بینانه‌تر از طرح‌های مشابه در منطقه است. دو سال قبل عربستان سعودی اعلام کرد که یک برنامۀ بزرگ برای کاشت ۱٠ میلیارد درخت در عرض ده سال را آغاز می‌کند. عربستان همچنین از کاشت ۴٠ میلیارد درخت در منطقه با همکاری سایر کشورهای عرب خبر داده بود. بعد از دو سال، هیچ نتیجۀ قابل اعتنایی از این طرح‌ها دیده نشده است.
طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران را نیز هیچیک از کارشناسان جدی نگرفته‌اند. بخصوص که مقامات جمهوری اسلامی ادعای اجرای طرح را در مدتی بسیار کوتاه مطرح کرده‌اند. مصطفی نادری مشاور ریاست سازمان منابع طبیعی گفته است: «نهضت کاشت یک میلیارد درخت از سال ۱۴۰۲ کلید می‌خورد و قرار است هر سال ۲۵۰ میلیون نهال کاشته شود و بعد از ۴ سال به یک میلیارد برسد؛ اگر مردم پای کار بیایند این هدف به راحتی قابل دسترس است»...
تجربۀ عراق
دولت عراق که اینک با فروتنی و واقع‌بینی به مسئلۀ بیابان‌زایی توجه کرده تجربۀ تلخ سالهای گذشته را در مقابل چشم دارد. عراق که زمانی «سرزمین ۳٠ میلیون نخل» خوانده می‌شد، طی چند دهه جنگ و ویرانی و بی‌مسئولیتی حاکمان، ثروت عظیم طبیعی خود را از دست داد. تالاب‌های جنوب عراق که بخشی از آنها ابتدا برای گسترش اراضی کشاورزی خشک شد، در سالهای بعد به دست صدام حسین در خطر نابودی قرار گرفت. او با انگیزه‌های سیاسی و برای بیرون راندن شیعیان، حدود ده درصد از این تالاب‌ها را خشکاند. نخلستان‌های بزرگی که شهرهایی چون بغداد یا کربلا را در میان گرفته بود به حال خود رها شد و یا به دست ساختمان‌سازان افتاد.
به گفتۀ نخست‌وزیر عراق بیش از هفت میلیون عراقی به دلیل تغییرات محیط زیست در رنج‌اند. صدها هزار نفر که دیگر قادر به کشاورزی یا ماهیگیری نیستند به ناچار زادگاه خود را ترک کرده و به مناطق دیگر رفته‌اند.
تنها در فصل بهار سال ۲٠۲۲، بیش از ده طوفان شن در عراق مشاهده شد که مشکلات تنفسی و همچنین بسته شدن مدارس و توقف پروازها را به دنبال داشت. علاوه بر آسیب‌هایی که ناشی از اشتباهات و سوءمدیریت است، کم شدن آب دجله و فرات نیز طبیعت عراق را دگرگون کرده است.
حال، دولت عراق امیدوار است که با برنامۀ جدید درختکاری تا اندازه‌ای از پیشروی بیابان جلوگیری کند.اگرچه جمعیت ایران بیش از دو برابر جمعیت عراق و مساحت آن ۳٫۷ برابر مساحت عراق است، با اینحال برنامۀ چهار سالۀ جمهوری اسلامی برای کاشت یک میلیارد نهال در مقایسه با طرح عراق برای کاشت پنج میلیون درخت، بلندپروازی بدون محاسبه به نظر می‌آید.
نخست‌وزیر عراق قول داده است که بزودی یک کنفرانس منطقه‌ای در بغداد برگزار کند و از تمام کشورهای همسایه برای همکاری بیشتر در جهت حفظ محیط زیست دعوت نماید.
در تهران، مصطفی نادری مشاور سازمان منابع طبیعی گفته است: «کاشت نهال، قدرت نرم کشور را ارتقا می‌دهد».
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید