محمد دحلان مسئول امنیتی فلسطین یا معمار صلح اسرائیل و امارات؟

این روزها در خیابان های رام الله در کرانۀ غربی رود اردن فلسطینیان ناراضی علاوه بر تصاویر ولیعهد امارات، محمد بن زاید آل نهیان، تصاویر محمد دحلان را نیز به آتش می کشند. رهبران  تشکیلات خودگردان فلسطین صریحاً محمد دحلان مسئول پیشین امنیتی "الفتح" در غزه را به خیانت متهم می کنند و او را در مقام مشاور قدرتمند محمد بن زاید معمار اصلی صلح اسرائیل و امارات می دانند.

محمد دحلان در کنار محمود عباس. © .

محمد دحلان ٥٨ سال دارد و مدت ها به عنوان مسئول امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین در غزه به عنوان جانشین طبیعی محمود عباس، رهبر ٨٥ ساله و بیمار فلسطینی، به شمار می رفت.

رقیبان دحلان برای جانشینی محمود عباس او را در سال ٢٠١١ مجبور به تبعید کردند و اکنون بیمناکند که در پس صلح اعراب و اسرائیل زمینۀ بازگشت دحلان به قدرت و به سرزمین های فلسطینی نیز فراهم شده باشد خاصه اینکه دحلان علاوه بر حمایت یکی از ثروتمندترین رهبران کشورهای عرب، محمد بن زاید، از حمایت دونالد ترامپ نیز برخوردار است.

عدنان الدمیری، سخنگوی سرویس های امنیتی فلسطین در رام الله می گوید : "ما یقین داریم که دحلان شریک و پدرخواندۀ عادی شدن مناسبات اسرائیل و امارات است." با این نظر جبریل رجوب یکی دیگر از رقیبان سرسخت دحلان و از نامزدهای جانشینی محمود عباس موافق است و می گوید : "هیچکس نمی تواند چیزی را به ما تحمیل کند اگر دحلان به سرزمین های فلسطینی بازگردد دستگیر و به اتهام فساد محاکمه خواهد شد."

نبیل شعث نمایندۀ پیشین فلسطین در مذاکرات صلح با اسرائیل نیز می گوید که "دحلان در پی ریزی طرح سازش [میان امارات و اسرائیل] نقش داشته و باید شرم کند چون علیه منافع کشورش عمل کرده است."   

یعقوب پری، رئیس پیشین سرویس های اطلاعات داخلی اسرائیل (شین بت)، که از زمان مسئولیت دحلان در غزه با او آشنایی دارد (دحلان عبری را به خوبی عربی می داند) و با یکدیگر امور امنیتی غزه و اسرائیل را هماهنگ می کردند نقش دحلان را در پی ریزی صلح اسرائیل و امارات مبالغه آمیز می داند و می گوید : "در ابوظبی محمد دحلان به یکی از افراد بسیار نزدیک قدرت تبدیل شده و به خاطر شناخت بسیار عمیق اش از اسرائیل به عنوان مشاور اقتصادی دولت ابوظبی مشغول به کار است" و از این راه ثروت بسیاری نیز اندوخته است.

با این حال، خود یعقوب پری نیز اعتراف می کند که رهبران تشکیلات خودگردان فلسطین به ویژه رقبای دحلان برای جانشینی محمود عباس، بسیار از قدرت گیری احتمالی وی بیمناکند و می خواهند به هر طریقی از بازگشت دحلان به سرزمین های فلسطینی جلوگیری کنند.

خود دحلان در بیانیۀ محتاطانه ای که پس از توافق صلح میان اسرائیل و امارات منتشر کرد، بر "نقش تاریخی امارات متحد عربی در حمایت استوار از مردم فلسطین برای رسیدن به آزادی و استقلال" تأکید کرد و گفت : "امارات متحد عربی مستقیماً بر دولت آمریکا و دیگر کشورها فشار خواهد آورد تا طرح اسرائیل برای الحاق مناطقی از کرانۀ غربی رود اردن خاتمه یابد و تصمیم های قانونی بین المللی به ابتکار صلح اعراب جای طرح ترامپ برای آبادی سازی [در اراضی فلسطینی] را بگیرد."

در جریان سال های گذشته بسیاری از طرفداران محمد دحلان اراضی فلسطینی را ترک کرده اند و یا از اعلام حمایت علنی خود از دحلان خودداری می ورزند. دیمیتری دیلانی، یکی از طرفداران دحلان در "شورای انقلابی فتح" معتقد است که "شماری از رهبران فلسطینی از دحلان حمایت می کنند اما از ابراز علنی آن خودداری می ورزند زیرا بیمناکند که مشاغل خود را از دست بدهند و حمایت آنان از دحلان به گوش محمود عباس برسد." دیلانی معتقد است که دحلان طرفداران بسیاری در بیت المقدس شرقی، کرانۀ غربی رود اردن و حتی زادگاهش نوار غزه و در بین نیروهای نظامی الفتح موسوم به "تنظیم" دارد.

بازرگانان اسرائیلی که در سال های اخیر در امارات و دیگر کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس سرگرم فعالیت هستند از نفوذ گستردۀ دحلان در امارات و کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس آگاهند و می دانند که شبکه های قدرت دحلان در عین حال در کرانۀ غربی رود اردن و نوار غزه نیز بسیار فعال هستند. بخشی از ثروت دحلان البته ناشی از عوارضی است که او از محل عبور کالاها میان اسرائیل و غزه دریافت می کرد در زمانی که وی کنترل غزه را تماماً در اختیار داشت.

تنفر محمود عباس از محمد دحلان بسیار عمیق است و به اواخر سال  ٢٠١٠ بازمی گردد هنگامی که دحلان فساد فرزندان محمود عباس، طارق و یاسر، را در رسانه های عربی فاش کرد. از همان زمان محمد دحلان از سوی رهبران فلسطینی متهم به کودتا و پس از محاکمه ای ساختگی مجبور به تبعید شد.

محمد دحلان به یاری کمک های مالی امارات شبکۀ گسترده ای از سازمان های خیریه در غزه و کرانۀ غربی رود اردن به وجود آورده است. نفوذ اقتصادی دحلان حتی در زادگاه اش غزه بیشتر است و به یاری او غزه همچنان از یک نیروگاه برق بهره مند است و کارمندان اخراج شدۀ تشکیلات خودگردان فلسطین حقوق خود را از دحلان دریافت می کنند.

رجب طیب اردوغان برای سر دحلان ٧٠٠ هزار دلار جایزه تعیین کرده است. رژیم آنکارا دحلان را متهم کرده که در حمایت از کودتای سال ٢٠١٦ علیه اردوغان از کودتاگران تُرک حمایت مالی کرده است. اگر چه دحلان این اتهام را رد کرده است، اما، او صریحاً می گوید که از کودتای السیسی در مصر علیه محمد مرسی و تشکیلات اخوان المسلمین حمایت کرده است. محمد دحلان در سال ٢٠١٨ از سوی ابوظبی مأموریت یافت تا به همراه یکی از اعضای قدیمی "لژیونرهای فرانسه" گروهی از مزدوران بازنشسته نیروهای ویژه آمریکا را تشکیل دهد که هدفش به قتل رساندن رهبران سیاسی یمن در جریان جنگ این کشور با امارات و متحدان عربش در منطقه بود. بعید است که ماجراهای دحلان به زودی خاتمه یابد...