فصل سرد مدیریت موزه ایران باستان (قسمت اول)

"احمد خوشنویس" رئیس وقتِ پژوهشگاه میراث فرهنگی، در ِ یکی از گونی هایی را که در آن اشیای تاریخی قرار داشت بازکرد تا وضعیت آن را به خبرنگاران نشان دهد. او در حالی که کیسه های خاک متعلق به دوران ماقبل ِتاریخ را نشان می داد و می خواست آنها را درون گونی قرار دهد، کیسه ای که در دست داشت پاره شد و خاک ها به زمین ریخت!
خوشنویس، در آن روز برای خبرنگاران توضیح داد که در انبارهای موزه ملی، جعبه هایی وجود دارد که بیش از 50 سال است از جای خود تکان نخورده اند. او به آنها نشان داد که بر روی بسیاری از کارتن های موجود در انبار موزه ، محل کشف اشیای قدیمی درج نشده و مشخص نیست که این اشیاء مربوط به چه زمان و مکانی است.

تاریخچه موزه ملی
دستور ساخت موزه ملی ایران، در ۲۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۳هجری شمسی، توسط رضاشاه صادر شد و تلاش های " آندره گدار" معمار فرانسوی، پس از سه سال به نتیجه رسید و به این ترتیب ایران در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، صاحب اولین موزه خود (در ابتدای خیابان ۳۰ تیر) شد .

آندره گدار، باستان شناس و معمار فرانسوی، در دوره پهلوی اول، وارد ایران شد و به استخدام دولت وقتِ ایران در آمد. مسئولیت هایی نظیر مدیر اداره عتیقیات (باستان شناسی و موزه) فعالیت های پژوهشی و شناسایی و ثبت آثار فرهنگی ایران، انتشار نشریه باستان شناسی، بنیان گذاری دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، ریاست و استادی همین دانشکده او را به مهم ترین شخصیت خارجی معماری دوره پهلوی اول قرار داد که نزدیک به ربع قرن در ایران حضور داشت او همچنین نخستین مدیر موزه ملی ایران بود.

پس از آندره گدار، تا سال ۱۳۸۶ صندلی مدیریت موزه ملی ایران، میزبان ۱۳مدیر دیگر، با تحصیلات آکادمیک در رشته باستان شناسی بود. اما در سال ۱۳۸۶ برای اولین بار فردی با مدرک کارشناسی ادبیات، بر صندلی ریاست موزه ملی نشست.
"محمدرضا مهراندیش" که هیچ سابقه ای در زمینه باستان شناسی نداشت، در دوران ریاست رحیم مشائی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از مدیرکلی روابط عمومی این سازمان، به مدیریت موزه ملی ارتقاء پیدا کرد و این آغاز فصل جدیدی در مدیریت موزه ملی ایران بود.
اما دوران مدیریت این کارشناس ادبیات، در موزه ملی، چندان پایدار نبود و در یکی از روزهای بهمن ماه سال ۱۳۸۸ محمد رضا مهراندیش در مصاحبه با رسانه های داخلی گفت: «درحالی‌که برای انجام کارهای روزمره و مکاتبه با گمرک با هدف بازگرداندن اشیای تاریخی ایران که در ترکیه هستند، درحال رفتن به موزه‌ ملی بودم، در تماسی با رییس دفترموزه متوجه شدم، طی ابلاغی به تاریخ روز گذشته (نوزدهم بهمن ماه سال ۱۳۸۸) خانم آزاده اردکانی به‌عنوان سرپرست موزه‌ ملی ایران انتخاب شده است!»

موزه ملی ایران به عنوان دومین مخزن مالی مهم کشور و بزرگترین موزه باستان شناسی تاریخ ایران محسوب می شود. شاید فقط حجم تنوع و کیفیت آثار موجود در گنجینه ملی کشور که جز یکی از چند موزه بزرگ جهان به شمار می آید تنها دلیل این امر باشد که طی سال های اخیر نسبت به مدیریت موزه ملی و اتفاقات پیرامون آن همیشه واکنش های مختلفی را به همراه داشته است.
انتصاب آزاده اردکانی با مدرک کارشناسی میکرو بیولوژی، از همان نخستین ساعت ها، با واکنش های رسانه ای بسیاری مواجه شد.
در پی انتقادهایی که به انتخاب مدیرجدید موزه ملی گرفته شد، آزده اردکانی در یک گفت و گوی رسانه ای اعلام کرد، موزه ملی ایران پژوهشکده باستان شناسی نیست که مدیریت آن نیاز به تخصص در زمینه میراث فرهنگی داشته باشد!
اردکانی در دفاع از انتصاب خود، تا بدان جا پیش رفت که مدعی شد، مدیریت های تخصصی آسیب هایی نیز به همراه دارد و موزه ملی را از اهداف خود دور می کند.

او معلم خصوصی زبان انگلیسی اسفندیار رحیم‌مشایی و حمید بقایی، معاون وقتِ رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بوده است. اردکانی در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۰ در ارتباط با پروندهٔ فیلم ظهور بسیار نزدیک است (فیلم مستندی درباره امام زمان و آخرالزمان محصول آذر و دی ماه سال ۱۳۸۹ که اواخر سال ۱۳۸۹ در ایران به طور گسترده و رایگان تکثیر شد و باعث انتقادات فراوانی از سوی سیاستمداران و روحانیون شد و موجی از دستگیری‌ها را سبب شد) دستگیر شد. اگر چه اردکانی پس از مدت کوتاهی آزاد شد اما این آزادی دیری نپائید و او در هفتم ژوئیه ۲۰۱۱ دوباره بازداشت شد. (1)

برکناری اردکانی از پست ریاست موزه ملی در ۲۱ تیر ۱۳۹۰ با انتصاب داریوش اکبرزاده به عنوان سرپرست موزه به طور رسمی تأیید شد.
اکبرزاده در همان ماه های اول مدیریت خود در گفت و گویی که با ماهنامه تعطیلات نو انجام داد در مورد تعداد آثاری که در مخازن موزه ایران باستان وجود دارد گفت: «در موزه انبارهایی وجود دارد که هیچ کس از تعداد دقیق آثار موجود درآن با خبر نیست. اما این موضوع تقصیر هیچ کسی نیست در واقع مدیران موزه ملی میراث دار اشتباهی هستند که از اواخر دهه ۴۰ و ۵۰ اتفاق افتاده است و در حال حاضر حجم بسیار زیادی از آثار در انبارهای موزه وجود دارد .»
او همچنین گفت:« حدود بالغ بر یک میلیون اثر در موزه ملی وجود دارد .»
این درحالی است که مدیران قبلی از ۳۰۰هزار اثر در موزه ملی خبر داده بودند. به رغم آن که به نظر می رسید اکبرزاده چندان با حوزه تخصصی باستان شناسی و موزه داری بیگانه نیست اما دوره مدیریتی او هم کوتاه بود و نوزدهمین رییس موزه ملی ایران به طور ناگهانی در نیمه دوم تیرماه سال جاری استعفا داد و بی سر و صدا راهی هندوستان شد و به این ترتیب "اسدالله محمدپور" بدون داشتن هیچ گونه تحصیلات و تخصص در زمینه موزه داری سکان دار گنجینه موزه ایران باستان شد.
محمدپور پیش از این، مسئولیت ناظر عالی ستاد تسهیلات سفرهای کشور را داشته و مدیرکل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی و سپس مازندران بوده است.