فصل سرد مدیریت موزه در ایران (قسمت دوم)

 "رضا مرادی غیاث آبادی" پژوهشگر مستقل و باستان شناس درایران، در گفت وگویی که در خصوص احداث بنایی جدید برای موزه ایران باستان با او انجام دادم در پاسخ به این پرسش که با شرایط موجود در ایران چقدر وعده احداث ساختمانی جدید برای موزه "ایران باستان" می تواند محقق شود؟ گفت:«نفس ِ این که بخواهند بنایی جدید را برای موزه ایران باستان احداث کنند، بجا و درست است و نیاز به انجام چنین کاری هم احساس می شود. اما وقتی این سخنان با رفتارهای دیگر مسئولان، مقایسه می شود نمی توان به آن امید چندانی داشت.  دیدیم که در عمل سخنانی که معمولا به اتکاء انجام کارهایه خیلی بزرگ است، انجام نمی شود و در حد حرف می ماند.»

 مرادی غیاث آبادی با تاکید بر این که موزه ها و بخش میراث فرهنگی با معضلات زیاید رو به رو هستند و از این بابت رنج می کشند گفت:« در دوران معاصر موزه مکانی نیست که فقط تعدادی از آثار باستانی و هنری را در فضای آن به تماشای عموم بگذارند بلکه وظایف بیشتری دارند، برنامه های پژوهشی و کارگاه های آموزشی، انتشار نشریات چند رسانه ای و حتا اجرای عملیات باستان شناختی برای کاوش و خیلی کارهای دیگر که در ایران موزه ها توان انجام آن را ندارند، از جمله برنامه هایی است که درموزه های دنیای مدرن به اجرا در می آید. متاسفانه در ایران هنوز موزه ها صرفا در حدّ به نمایش گذاشتن برخی آثار باستانی هستند.»

این پژوهشگر معتقد است که اشیاء به نمایش گذاشته شده در موزه ایران باستان، کمتر از یک درصد از اشیائی است که درانباراین موزه موجود است!

 او ضمن تاکید بر نیاز احداث موزه ای جدید با استانداردهای جهانی گفت:«با توجه به عملکرد سازمان میراث فرهنگی طی سال های اخیر، فکر می کنم آنچه مبنی بر احداث ساختمان جدید برای موزه ایران باستان گفته اند از حدّ حرف فراتر نمی رود.»

مرادی غیاث آبادی در پاسخ به این پرسش که برخی از اشیاء 50 سال است که در موزه ملی در انبار بوده اند و دست نخورده اند، جا به جایی چنین اشیایی چگونه امکان پذیر است تا به اصل آثار لطمه وارد نشود؟ گفت:« جا به جایی اشیا ء باید طبق آئین نامه ها و پروتکل موزه ها انجام بگیرد و اگر به درستی انجام شود کار پیچیده ای نیست. اما درزمان مدیریت پیشین موزه ملی، درهایه انبار موزه به روی خبرنگاران باز شد تا نشان دهند که وضعیت نگهداری اشیاء نا بهنجار است. اما این این کاری است که درهیچ کجای دنیا رایج نیست و موزه ها درهای دِپو را به روی خبرنگاران باز نمی کنند! این درها به جز به روی امین اموال ها بازنمی شود، چراکه برای  این آثار و اشیاء هنوز شناسنامه صادر نشده است.»

این باستان شناس در ادامه خاطر نشان کرد:«ساختمان فعلی موزه ایران باستان به نوعی نماد موزه داری در ایران می باشد، به خصوص با معماری چشم نوازی که برگرفته از معماری تیسفون و ایوان مدائن است. بنا براین من فکر می کنم اگرقرار باشد که موزه بزرگتری ساخته شود تا حجم بیشتری از اشیاء داخل انبارهای موزه را بتوانند به نمایش بگذارند، لازم است که موزه فعلی را همچنان به عنوان بنیادی ترین و اصلی ترین موزه ایران ( بخاطر شهرتی که دارد ) حفظ کرد.»
 
مرادی غیاث آبادی با تاکید بر این که اعتبار یک موزه تا حد زیادی وابسته به اعتبار رئیس موزه است در پاسخ به این پرسش که، ناکار آمدی مدیران غیر متخصص چقدر به حفظ آثار و اصل تعریف موزه داری صدمه می زند ؟ گفت:«
موزه هایه برجسته دنیا روسایی دارند که هر کدام آنها ده ها سال سابقه فعالیت های علمی و اجرایی در عالی ترین سطوح دارند و بعضا دارای چندین مدال علمی از دانشگاه هایه کشورهای خودشان و یا سایر کشورها هستند. حتا گاه به اعتبار این که رئیس موزه هستند معاون رئیس جمهور می شوند و معمولا به عنوان رئیس موزه "انتخاب" می شوند نه این که "منصوب" شوند .»

 او در ادامه گفت:« طی چند سال گذشته روندی را در منصوب کردن مدیران موزه ها درکشور با آن مواجه شدیم که ناگهان اشخاص غیر متخصص و بدون تجربه را به مدیریت موزه ها و یا به مسئولیت هایی در سازمان میراث فرهنگی  می گمارند که صدمات زیادی به جا می گذارند.»

این باستان شناس در خاتمه گفت:« معضلات موزه ها و میراث فرهنگی در کشور بیشتر از آن است که بتوان آن را نادیده گرفت و این رویکردی که وجود دارد و کارها را به دست افراد فاقد صلاحیت و تجربه سپرده می سپارند می تواند در دراز مدت آسیب های جدی را به هویت فرهنگی ایران وارد کند.»