بهشتی: مرمت غیراصولی مسجد تاریخی اصفهان و قرار گرفتن آن در زمرۀ آثار جهانی «در معرض خطر»، آبروریزی بین المللی است

محمد بهشتی شیرازی رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی و از اعضای دولت اصلاحات، ضمن انتقاد از نوع مدیریت حاکم بر میراث فرهنگی، با اشاره به مرمت غیراصولی مسجد اصفهان، تأکید کرد: «اگر در بحث مرمت آثار به ثبت رسیده در فهرست میراث جهانی، اقدامات صورت گرفته بر خلاف ضوابط و اصول علمی باشد، این خطر وجود دارد که آن اثر تاریخی کشورمان در زمره آثار جهانی در معرض خطر قرار بگیرد و این رخداد یک آبروریزی برای کشور خواهد بود.»

نمایی از میدان نقش جهان اصفهان © DR

در روزهای اخیر، اخبار ضد و نقیض از مرمت غیر اصولی مسجد جامع عباسی (مسجد امام) اصفهان در کنار بی‌توجهی روز افزون به بناهای تاریخی در استان‌های مختلف کشور، موج جدیدی از انتقادات را متوجه مجموعه مدیریتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرده است.

بنا به گفتۀ منتقدین و کارشناسان، اهمال صورت گرفته در سپردن مسؤولیت مرمت یکی از مساجد شاخص ایران، تنها بخشی از دومینوی ناکارآمدی مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.

بنا به گزارش دیده بان ایران، کارشناسان ضمن ارجاع به رفتار غیرحرفه‌ای عزت‌الله ضرغامی در حمل یکی از اشیای تاریخی به هنگام بازدید از مخزن موزه ملی ایران، می‌گویند که انتصاب افراد غیرمتخصص در پست‌های مهمی که نیازمند کار کارشناسی است، موجب شده صدر تا ذیل یکی از مهمترین وزارتخانه‌های کشور پر از مدیرانی با نگرش سیاسی صرف شود.

در این راستا، محمد بهشتی شیرازی که در سال‌های دور در جایگاه معاون رئیس‌جمهور مسئولیت ریاست سازمان میراث فرهنگی کشور را بر عهده داشت، در گفتگو با دیده بان ایران تصریح کرد: «فضای حاکم بر جامعه امروز ایران آنقدر تحت تاثیر مسایل سیاسی قرار گرفته که حتی موضوعات تخصصی حوزه میراث فرهنگی نیز به سرعت رنگ و بوی سیاسی پیدا می‌کند».

وی افزود: «کاش میراث فرهنگی در همان جایگاه معاونت در ریاست‌جمهوری باقی می‌ماند تا مسائلی همچون احتمال استیضاح وزیر مربوطه و همچنین کنش‌ها و نگاه‌های سیاسی بر حوزه بسیار حساس میراث فرهنگی کشور سایه نمی‌انداخت».

 وی با اشاره به اوضاع نامطلوب میراث فرهنگی در کشور و وضعیت نابسامان حفاظت و مرمت آثار باستانی، در واکنش به اخبار مرتبط با مرمت غیراصولی مسجد شاخص در شهر اصفهان، گفت: «من به دلیل مواجهه با حجم زیادی از اخبار متناقض در خصوص یکی از مساجد تاریخی اصفهان، از مسئولان وزارتخانه مربوطه (میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) درخواست کردم تا پس از بررسی کارشناسی، بنده را نیز در جریان اصل موضوع پیش آمده قرار دهند».

وی افزود: باید توجه کنیم که مرمت آثاری که به «ثبت جهانی» رسیدند از حساسیت بالایی برخوردار است. زیرا هرساله باید گزارشات مرتبط با مرمت این آثار به اطلاع «مرکز میراث جهانی» برسد.

بهشتی ادامه داد: اگر در بحث مرمت آثار به ثبت رسیده در فهرست میراث جهانی، اقدامات صورت گرفته بر خلاف ضوابط و اصول علمی باشد، این خطر وجود دارد که آن اثر تاریخی کشورمان در زمره آثار جهانی «در معرض خطر» قرار بگیرد و این رخداد یک آبروریزی برای کشور خواهد بود.

رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی در دولت اصلاحات، در بخش دیگری از گفتگوی خود با دیده‌بان ایران با تأکید بر اهمیت وجود نگاه جمعی در بحث آثار باستانی، گفت: «هرگز نمی‌توان موضوعات مهمی همچون مرمت یک اثر تاریخی به ثبت رسیده در فهرست میراث جهانی را صرفاً به یک کارشناس سپرد هرچند از خبرگی برخوردار باشد، درباره چنین آثاری ضرورت دارد نسبت به هر اقدامی اجماع خبرگان حاصل شود. به همین جهت لازم است در موضوعات این چنینی که اخبار آن نیز به گوش می‌رسد، از نظرات تمامی افراد خبره و باتجربه بهره گرفته شود».

انتقاد شدید از وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی و کمرنگ شدن نگاه کارشناسی

بهشتی تصریح کرد: ادغام حوزه‌های «میراث فرهنگی»، «گردشگری» و «صنایع دستی» با یکدیگر موجب خسارت به هر سه حوزه شد، زیرا این حوزه‌ها با یکدیگر هم‌جنس نبودند و اشتراکی نداشتند.

وی ادامه داد: حوزه «میراث» همانند «محیط زیست یک حوزه فرابخشی است و نباید آن را در ذیل یک وزارتخانه قرار داد. ساختار وزارتخانه‌ها به گونه‌ای است که همواره در معرض استیضاح و فشار قرار دارد و این امکان وجود دارد که مدیریت اصولی در این بخش از بین برود.

این چهره شاخص در حوزه معماری و شهرسازی  در ادامه به دیده بان ایران گفت: از زمان ادغام سه بخش در یک وزارتخانه تا به امروز، کسانی در رأس کار قرار گرفته‌اند که هیچگونه تخصصی در میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نداشته‌اند.