کشف خندق و نقش یک دست در بیتالمقدس: جای دست متعلق به کیست؟
کشف یک «جای دست اسرارآمیز» بر دیوارههای خندق قدیمی بیتالمقدس فرضیات گوناگونی را به دنبال داشته اما باستانشناسان از ارزیابی عجولانۀ قدمت این نقش سنگی پرهیز کردهاند. حفاریهای گسترده در نزدیکی باروی بیتالمقدس بقایای ارزشمندی را از دیوارهای هزار سالۀ شهر نمایان کرده است.
نتشر شده در:
کشف تازه در شرق بیتالمقدس، در بخشی از شهر که توسط اسرائیل اشغال شده صورت گرفته است. حفاریهای طولانی و گسترده در این محل بقایای یک حصار و خندق دفاعی را از دل خاک بیرون کشیده که قدمت آن مطمئناً به قبل از سال ۱٠٩٩ میلادی میرسد. در این سال مسیحیان (صلیبیون) توانستند مسلمانان (فاطمیان مصر) را از بیتالمقدس بیرون برانند و خود بر شهر چیره شوند.
خندق یادشده که حدود ۱٠ متر عرض دارد، بین دو دیوار هفت متری، مستقیماً در سنگ کنده شده است. عمق خندق که بر خلاف خندقهای اروپایی خشک (بدون آب) بوده بین ۲ تا ۷ متر متغیر است.
در ادامۀ حفاریها و جستجوها، جای دستی نیز روی دیوار خندق، در نزدیکی دروازۀ «هرود» (باب الساهره) پیدا شده. هنوز هیچ فرضی در مورد قدمت این نقش مطرح نشده است. کارشناسان سؤال میکنند که آیا این جای دست میتواند به عنوان یک نماد تفسیر شود؟ یا نشانهای که بر وجود یک محل خاص اشاره داشته؟ حتی فرض جعلی و جدید بودن نقش نیز هنوز کنار گذاشته نشده است.
دروازهها و باروی شهر بیتالمقدس که امروزه یکی از دیدنیهای مهم شهر محسوب میشود متعلق به قرن شانزدهم است. به نظر میرسد که در آن زمان، دیوار جدید را کم و بیش به موازات خندق قدیمی بنا کرده بودند.
جای دست و قدمگاه
سابقۀ نقش دست یا پای انسان که به عمد شکل گرفته باشد به غارنگارههای چند دههزار ساله برمیگردد. اما حدود دو سال قبل در تبت، جای دستهایی کشف شد که متعلق به ۱۵٠ تا ۲٠٠هزار سال قبل است. این کشف مهم، فرضیات قبلی کارشناسان را مورد تردیدهای فراوان قرار داد. اما گذشته از کشف اثر، معنا دادن به آن با دشواریهای دیگری مواجه است.
بسیاری از نقوش دست یا «قدمگاه»هایی که در گوشه و کنار جهان کشف شده، در باورهای عامیانه تفسیرهای افسانهای یافتهاند. مثلاً در ایران، قدمگاه نیشابور به عنوان جای پای امام هشتم شیعیان شناخته شده. در شوشتر نیز قدمگاهی منسوب به امام زمان و در مکه قدمگاه پیامبر اسلام وجود دارد.
در برخی موارد، نقوشی که به طور طبیعی شکل گرفته به عنوان ردّ پا یا دست و حتی گاه ردّ موجودات افسانهای معرفی شده. در چند نقطۀ ایران، حفرههای طبیعی فسیلشده را جای پای اسب امام اول شیعیان (معروف به دُلدُل) دانستهاند.
اما جای دستی که به تازگی در بیتالمقدس پیدا شده، حجاری آگاهانه و فکرشده است. در نظر اول، درزهای موجود در اطراف نقش این فرض را به وجود میآورد که قطعه سنگ به طور جداگانه تراشیده، و سپس در دیوارۀ خندق نصب شده است. همین نکته فرض جعلی بودن کار را نیز مطرح کرده است.
باستانشناسی و سیاست
باستانشناسان اسرائیلی که خبر کشف تازه را اعلام کردند، با کاربرد واژههایی چون مرموز یا اسرارآمیز در جلب توجه رسانهها کوتاهی نکردند. به طور کلی در اسرائیل، کشفیات تاریخی و باستانشناختی خیلی زود مورد بهرهبرداری سیاسی و تبلیغی قرار میگیرد.
طی هفتاد سال اخیر، باستانشناسی در اسرائیل و سرزمینهای فلسطینی پیوسته با مسائل سیاسی و هویتی و البته اختلافات ارضی همراه بوده است. بسیاری از کارشناسان اسرائیلی میکوشند تا در کشفیات تاریخی و باستانشناسی قبل از هرچیز در جستجوی نشانههایی برآیند که قدمت حضور بنیاسرائیل در این سرزمینها و حقانیت دولت اسرائیل را در مالکیت آنها اثبات میکند. مخالفان اسرائیل نیز بارها تلاش کردهاند که با اتکاء به یافتههای باستانی یا در متون تاریخی، فرضیات اسرائیلیها را باطل کنند.
کمتر از بیست و چهار ساعت بعد از خبر کشف جای دست در بیتالمقدس، حدسیات و فرضیات گاه باورنکردنی در شبکههای اجتماعی دیده شد. برخی حتی این نقش را جای دست حضرت سلیمان دانستهاند.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید